Σάββατο 7 Μαΐου 2011

Η ιστορία του. Κεφάλαιο 10. Ετυμολογικά.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ

 

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΛΕΞΗΣ - ΛΟΙΠΑ ΚΑΛΛΙΑΝΙΑ


     1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ


     Πως και γιατί άραγε ονομάστηκε έτσι το χωριό μας(;). Τι μπορεί να σημαίνει η λέξη Καλλιάνι(;). Ποιοι άνθρωποι και ποιοι μηχανισμοί επέδρασαν σε αυτή την ονομασία(;). Πότε και ποιοι άθρωποι πρωτοκατοίκησαν στον χώρο του και συνετέλεσαν έτσι στην δημιουργία του(;). Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες απαντήσεις, στο κεφάλαιο αυτό.
     Είδαμε στο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» κάποιες πιθανές εκδοχές και τον τρόπο με τον οποίο απέκτησε το χωριό μας το όνομα Καλλιάνι. Οι αντιφατικές καταγραφές όμως που υπάρχουν εκεί τόσον για το όνομά του όσον και για τον χρόνο της δημιουργίας του, ο οποίος δεν συμφωνεί με τα νεώτερα ιστορικά στοιχεία, μας αναγκάζει να κάνουμε μια περισσότερο εμπεριστατωμένη μελέτη και για τον τρόπο με τον οποίο απόκτησε το όνομά του αλλά και για τον χρόνο της δημιουργίας του.
     Ας θυμηθούμε και ας επαναλάβουμε εδώ αυτά που μας έχουν μεταφέρει οι παραδόσεις οι οποίες λίγο πολύ λένε:

     Α) ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΛΛΙΑΝΙΩΤΩΝ»

     «….Δεν είναι εξηκριβωμένον ούτε είναι ορθόν ότι έλαβε την ονομασία το χωριό Καλλιάνιον ή Καλλιάνι από τον φράγκον Κάλανον, φονευθέντα εις το σημερινό Καλλιάνι ή Καλλιάνιον,….
     …. Το Καλλιάνι όμως δεν υπήρχε κατά τους πρώτους χρόνους της Τουρκοκρατίας και δεν συμπεριελήφθη στις τουρκικές ονομασίες……
     …. Με την σκέψη αυτή δεν ερχόμεθα εις αντίθεση με την παράδοση, διαφέρουμε κατά τούτο, ότι εμείς λέμε ότι δεν αποκλείεται να επήρε το όνομα του τόπου των οικιστών, η παράδοσις λέγει ότι επήρε το όνομα του οικιστού Γιαννίκου Κάλλιανη που ήλθε από το νησί της Μεσσηνίας και ήταν ο τέταρτος κατά σειράν κάτοικος του χωριού.
     …. Κατ’ αυτόν τον τρόπον εξάγεται η ονομασία του χωριού μας.
     …. Και η δασώδης αυτή κατάστασις ήταν προ 190 έως 200 χρόνια, ακριβώς τα χρόνια της ζωής του χωριού μας. Γιατί από τότε άρχιζε να κτίζεται το χωριό, οι δε πρώτοι κάτοικοί του ήσαν οι Σιαχαμέοι από το χωριό Κόκλα…..
     …. Το χωριό Κόκλα ήταν πρώτα και ύστερα το Καλλιάνι….
     …. Όταν εδημιουργήθη το Καλλιάνι, πρό 200 χρόνια οι κάτοικοι, έφτιαξαν την Εκκλησία Αγιάννη, τη ανοχή του τότε Αγά Αρναούτογλου…..»

     Β) ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΒΥΖΙΚΙΟΥ»

     «…. Πρώτοι οικισταί είναι μάλλον Τούρκοι Αγάδες, ανεγείραντες ολίγον πρό της Επαναστάσεως τον ήδη πύργον των Κοκοσιουλαίων, των οποίων οι πρόγονοι ελέγοντο κατά την επανάστασιν του 1821 Γιαννικόπουλοι και Σιεταίοι….
     …. Κατά την παράδοσιν ήσαν εν όλω 12 τα οικήματα, ενώ σήμερον φθάνουν τα 200, με τα γνωστά ονόματα των πρώτων κατοίκων τα τοιαύτα των οικογενειών Σιαχαμαίων, Γεωργακαίων, Γιαννικοπουλαίων (Κοκοσιουλαίων), Ντεντέων (Παπασπηλιαίων) και Δαβίκα….».

     Κάπως έτσι έχουν λίγο πολύ οι «παραδόσεις» μας σχετικά με τον τρόπο και τον χρόνο της δημιουργίας του χωριού μας. Και από το σημείο αυτό αρχίζουν τα ερωτήματα. Ο Γιαννίκος δεν είχε, όπως έχουμε εκθέσει τόσον σε προηγουμένη εργασία μας όσον και περιληπτικά στο οικείο κεφάλαιο του παρόντος το επώνυμο Κάλλιανης ή Καλλιάνης, ούτε είχε την καταγωγή του από το Νησί της Μεσσηνίας. Το πρωτογενές επώνυμο του Γιαννίκου ήταν Σέτος όπως πολύ καλά πληροφορούμεθα από την έκδοση «Τα νέα του Βυζικίου» και όπως και η δική μας έρευνα «Η ιστορία των Κοκ(κ)οσ(ι)ουλαίων» έχει αποδείξει. Επίσης η καταγωγή του Γιαννίκου δεν ήταν από το Νησί της Μεσσηνίας αλλά ή πρωτογενής καταγωγή του ήταν από την Ήπειρο. Το χωριό Καλλιάνι επίσης καταγράφεται, όπως έχουμε ήδη εκθέσει από έγγραφες πηγές από το 1698, μαζί σχεδόν με όλα τα πλησιόχωρα με αυτό και επομένως ή «ζωή» του δεν είναι 190 με 200 χρόνια. Αν υποθέσουμε ότι οι «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» γράφτηκαν το 1965 τότε με βάση τις παραδόσεις θα πρέπει να αναζητήσουμε την δημιουργία του περί το 1765 περίπου. Η ημερομηνία αυτή δεν γίνεται αποδεκτή βάση αξιόπιστων πηγών και εγγράφων. Ακόμα δεν ήταν πρώτα το χωριό Κόκλα και μετά το Καλλιάνι, καθόσον τα έγγραφα μαρτυρούν το ακριβώς αντίθετο. Η αντίφαση επίσης που υπάρχει σχετικά με τους πρώτους οικιστές του χωριού καθότι, «…Πρώτοι οικισταί είναι μάλλον Τούρκοι Αγάδες…», καθώς και αρκετές ακόμα αντιφάσεις που έδειξε η δική μας έρευνα και θα δούμε παρακάτω, συνηγορούν πως οι «παραδόσεις» κάπου στο πέρασμα του χρόνου με τις όποιες αλλαγές εδέχθησαν μεταφερόμενες από στόμα σε στόμα κατέληξαν να διατυπωθούν με τον παραπάνω τρόπο.
     Έτσι λοιπόν στο κεφάλαιο αυτό, αφού και οι «παραδόσεις» δεν μας διαφωτίζουν για τον τρόπο δημιουργίας και ονοματολογίας του Καλλιανίου, θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε το μήνυμα που μεταφέρει το όνομα «Καλλιάνι» και θα ψάξουμε για πιθανές συγγένειες του, με διάφορα άλλα «Καλλιάνια» του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου.
     Παρόλο που, «….Το ζήτημα του καθορισμού του χρόνου, κατά τον οποίον έγινεν ο οικισμός ενός χωρίου ή μίας πόλεως, παρουσιάζει ενίοτε πολλάς δυσχερείας, διότι ένεκα της παρόδου μακρού χρόνου δεν είναι δυνατή η εξεύρεσις και συγκέντρωσις ικανών και θετικών πληροφοριών…». (Β. Τσαφαράς.  Λαογραφικά Γορτυνίας. Σελ. 11), καθώς επίσης και «….Το πότε ακριβώς έχομε εγκατάσταση ανθρώπων στο χωριό μας και τους συνοικισμούς δεν μπορούμε να καθορίσουμε εύκολα, γιατί μας λείπουν οι πηγές. Δύσκολο έργο για εκείνον που θα επιχειρήσει να γράψει για το παρελθόν, γιατί υπάρχει έλλειψη γραπτών πηγών….». (Δημ. Κ. Κυριακόπουλου. Περδικονέρι Γορτυνίας και οι Συνοικισμοί του. Σελ. 43), εμείς θα τολμήσουμε μια αναλυτικότερη προσέγγιση, κατά το δυνατόν, στο θέμα αυτό.
     Σύμφωνα λοιπόν με την τοποθέτηση του Κου Β. Τσαφαρά την ίδια δυσκολία, ως είναι φυσικό, παρουσιάζει και το πρόβλημα του καθορισμού του χρόνου της δημιουργίας και της ετυμολογικής ανάλυσης του ονόματος του Καλλιανίου. Παρ΄ όλα αυτά θα προσπαθήσουμε κατά το δυνατόν, να προσεγγίσουμε το θέμα με βάση αξιόπιστων παλαιοτέρων και νεωτέρων πηγών.

     2. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΗ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ

     Α. ΘΕΛΠΟΥΣΑ - ΟΓΚΕΙΟΝ - ΛΑΔΩΝ
     Είδαμε στα προηγούμενα ότι κάπου στην ευρύτερη περιοχή του χωριού μας υπήρχε το αρχαίο χωριό με το όνομα «Όγκειο». Είδαμε επίσης κάποια στοιχεία από την αρχαία πόλη της Θέλπουσας, την οποία οι σύγχρονοι ιστορικοί την τοποθετούν κάπου κοντά στο εργοστάσιο της Δ.Ε.Η. στον Λάδωνα. Είδαμε επίσης και μερικά για τον ποταμό Λάδων ή Λάδωνα «με το κάλλιστον ύδωρ», κατ’ ομολογία του Παυσανία. Καταγράψαμε επίσης μερικά ακόμα πράγματα για την περιοχή μας στο βάθος του χρόνου, από τον πολύτιμο Παυσανία. Άραγε όμως τι μπορεί να υποδηλώνουν και τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά τα ονόματα.
     Μερικές καταγραφές που υπάρχουν σχετικά με το θέμα είναι οι ακόλουθες:

     ΘΕΛΠΟΥΣΑ

     Μερικοί ιστορικοί για το πώς πήρε το όνομα η Θέλπουσα μας πληροφορούν:
     Α). «….Και ο Γ. Παπανδρέου λέγει ότι η πόλις ωνομάσθη Θέλπουσα από παραλαδωνείου πηγής Θελπούσης παρ’ η νύν ναός του Αγίου Ιωάννου. «Η Θέλπουσα δ’ ήτο αρχικώς το όνομα της πηγής τινός, ήτις εις το κάτω μέρος της παλαιάς πόλεως εις τον Λάδωνα εισβάλλει δια τούτο δε καλείται η νύμφη ταύτη θυγάτηρ του ποταμού (σχετ. παραπομπή Γ. Παπανδρέου. Αζανιάς. Σελ. 30)….». Επίσης «…Η λέξις Θέλπουσα παράγεται από το ρήμα θάλπω το οποίον σημαίνει δροσίζω, αλλά και θερμαίνω, άρα ο τόπος της Θέλπουσας πρέπει να είναι θερμός ή δροσερός…. Άλλοι λέγουσι ότι η λέξις Θέλπουσα σημαίνει τόπον βλαστήσεως και ευφορίας….».
     Β). «….0 Π. Πυριοβολής εις μελέτην του περί Θελπούσης δημοσιευθείσαν εις την εφημ. Άκοβα τον Ιούλιον 1960 (αρ. φ. 2) γράφει δια μακρών τα της ετυμολογίας της Θελπούσης εκ του Θάλπτω και καταλήγει «Αναμφιβόλως, το όνομα Θέλπουσα έχει την αυτήν ετυμολογίαν με το Βοιωτικόν Τιλφώσσα ή Τιλφούσσα, ή Τελφούσα», όπερ ετυμολογείται εκ του Τίλφη κ.λ.π. «όπως εις την Βοιωτίαν ούτω και εις την Αρκαδίαν μία νύμφη και ομώνυμος πηγή είναι ή αιτία να προκύψη το αυτό όνομα». Παραδέχεται δε ότι «η σχέσις της Αρκαδικής πόλεως Θελπούσης μετά των ταυτοσήμων και τοπωνυμίαν της Φωκίδος και Βοιωτίας είναι σαφής», καθ’ όσον ο τόπος Τέλφουσα συμφύρεται μετ’ εκείνης της Βοιωτικής Τιλφώσσα και του φωνητικού Δελφοί, εξ ού Δελφουσία….». (Ν. Ι. Φλούδα. Βυζικιώτικα. Τόμος Τέταρτος. Σελ. 337 – 338).

     ΟΓΚΕΙΟΝ

     Σχετικά με την πιθανή ονομασία του χωριού Όγκειον είναι η ακόλουθη:
     «….Το Ογκίον ή Όγκείον και Όγκιον το οποίον πρότερον ελέγετο Όγκα ή Όγγα και μετέπειτα Ογκαία και Όγγα ήτο αρχαία Αρκαδική πόλις, την οποίαν πολλοί τοποθετούν αριστερά του Λάδωνος παρά το Τουμπίτσι (Γ. Παπανδρέου. Αζανιάς. Σελ. 31) ενώ εσχάτως ο Ε. Μάγερ τοποθετεί τούτο μίαν ώραν δυτικώς του Καλλιανίου. Άλλοι ως ο Π. Πυριοβολής και Β. Παναγιωτακοπούλου αμφισβητούν την ύπαρξιν πόλεως ή χωρίου και παραδέχονται ότι ήτο τοπωνύμιον ή το άλσος του Απόλλωνος το ογκείον. Ωνομάσθη με τα προαναφερθέντα ονόματα Ογκίου κ.λ.π από τον μυθικόν ηγεμόνα του Όγκον ή Όγκιον, όστις ήτο υιός του Απόλλωνος….». (Ν. Ι. Φλούδα. Βυζικιώτικα. Τόμος Τέταρτος. Σελ. 362).  

     ΛΑΔΩΝ

     Σχετικά με το όνομα του ποταμού Λάδωνα οι σχετικές καταγραφές έχουν:
     «….Κατά τον Γ. Παπανδρέου η λέξις Λάδων σημαίνει ποταμόν ως όφιν ρέοντα, οφείλει δε το όνομά του, κατά τον αυτόν, εις το λαδί χρώμα το οποίον έχουν τα ύδατά του παρά την πηγήν Λυκούρια.
     Λέγεται κοινώς, ο ποταμός Ρουφιάς, επειδή εις τινα μέρη της κοίτης του το έδαφος του ρουφάει τα ύδατά του….». (Ν. Ι. Φλούδα. Βυζικιώτικα. Τόμος πρώτος. Σελ. 43).

     «….Κατά τους συγχωριανούς μου ολόκληρος ο Λάδων λέγεται «ρουφιάς» διότι η ασβεστολιθική κοίτη του «ρουφάει το νερό» και εξαφανιζόμενον τούτο εις τι μέρος εμφανίζεται εις άλλο….». (Ν. Ι. Φλούδας. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 17).

     «….Το όνομα Ροφιάς ή Ρουφιάς φέρει μόνος ο Λάδων, διότι τούτου το ρεύμα, μικράν κλίσιν έχον, εμφανίζει βαθύτητα και δίνας (ρούφουλας), εξ ού παρήχθη και το όνομα Ρουφιάς ή Ροφιάς (=δινήεις ή βαθυδίνης ποταμός)….». (Γ. Ι. Καρβελά. Αι εν Πελοποννήσω Σλαυϊκαί εποικήσεις. Σελ. 75).

     «…Πήρε το όνομά του από το Βοιωτικό Λάδωνα μετά το 1307 π.Χ. όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Βοιωτοί….». (www.arcadia.ceid.upatras.gr).

     Κάποιοι κάτοικοι του χωριού, μας είπαν ότι το όνομα Λάδων προήλθε από το γεγονός ότι το εν λόγω ποτάμι επειδή δεν παρουσιάζει μεγάλη κλίση το νερό στην κοίτη του ρέει απαλά χωρίς μεγάλο θόρυβο, «σαν το λάδι», μας είπαν χαρακτηριστικά. Από τον τρόπο αυτόν της ροής των υδάτων του πήρε και το όνομα Λάδων.
     Και αυτά τα ολίγα περί των αρχαίων ονομάτων της περιοχής.
     Γνωρίζουμε βεβαίως πως δεν είμαστε ειδικοί επί του θέματος. Θα λέγαμε όμως και θα συμφωνούσαμε, ότι τα ονόματα αυτά παρουσιάστηκαν στην περιοχή μας μετά την κάθοδο των Ηρακλειδών (Δωριέων) περί το 1300 π. Χ., όπως πολύ καλά μας μεταφέρει η τελευταία σχετική αναφορά «…όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Βοιωτοί….». Έτσι λοιπόν οι Δωριείς ή φύλλα που κατοικούσαν στα κεντρικά ή βορειότερα τμήματα της Ελλάδας πιεζόμενα από την κάθοδο αυτή, αναγκάστηκαν σε μια εσωτερική μετανάστευση και προφανώς κατέλυσαν στην περιοχή μας. Η άποψη που καταγράφουμε εδώ ενισχύεται και από το γεγονός ότι ακριβώς τα ίδια ονόματα, ακριβώς τους ίδιους μύθους, που μας ανέλυσε διεξοδικά ο Παυσανίας και παραθέσαμε στο κεφάλαιο «ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ», τους συναντήσαμε και σε ένα άλλο μέρος της Ελλάδας. Το μέρος αυτό πράγματι είναι στην Βοιωτία και συγκεκριμένα κοντά στην πόλη των Θηβών. Η ομοιότητα των ονομάτων και των σωζόμενων θρύλων των δύο αυτών περιοχών είναι πραγματικά εκπληκτική. Και τούτο γιατί και στις δύο αναφερόμενες περιοχές συναντάμε τα ονόματα Λάδων (πρόκειται για το αρχαιότερο όνομα του ποταμού της Βοιωτίας Ισμηνού), Τελφούσα (πηγή της Βοιωτίας κοντά στην Αλίαρτο) και Ογκαία (πρόκειται για μια εκ των επτά πυλών της πόλης των Θηβών). Σύμφωνα επίσης με τις απόψεις κάποιων περισσότερο ειδικών επιστημόνων σχετικά με το εν λόγω θέμα βρήκαμε: «…..Ο Ποσειδώνας γέννησε από την Ερινύν στην πηγή της Βοιωτίας Τελφούσα (κοντά στην Αλίαρτο) το μυθικό άλογο Αρ(ε)ίονα. Τη γέννηση του Αρίονα από τον Ποσειδώνα απέδιδαν οι Αρκάδες (Παυσανίας 8, 25, 5) στη Δήμητρα Ερινύν. Την είπαν, λέει, Ερινύν, επειδή "οργίστηκε", και στους Αρκάδες ερινύειν σημαίνει οργίζομαι…..».(Ι. Θ. Κορκίδη. Ελληνική Μυθολογία. Τόμος Δεύτερος. Σελ. 275).
     Έτσι λοιπόν δεν είναι μόνον ο ίδιος θρύλος που καταγράφεται στην περιοχή της «..πηγής της Βοιωτίας Τελφούσας», αλλά πιθανολογούμε ότι και τα υπόλοιπα ονόματα όπως αυτά του Λάδωνα και του Ογκείου, είναι φερτά από την ανωτέρω περιοχή καθώς επίσης και οι άνθρωποι, οι οποίοι αναμείχθηκαν με τους «προσέληνες Αρκάδες», και έδωσαν τις ανωτέρω ονοματολογίες στην περιοχή μας εις ανάμνηση των περιοχών από τις οποίες μετοίκησαν.
     Βέβαια τα χρόνια πέρασαν. Τα αρχαϊκά ονόματα άλλαξαν. Η Θέλπουσα έγινε Βάναινα, ο Λάδωνας κάποια εποχή ονομαζόταν Ρουφιάς, το Όγκειο έπαψε να υπάρχει. Καινούργια ονόματα εμφανίστηκαν στις παλιές ή κοντά στις παλιές τοποθεσίες. Ένα τέτοιο καινούργιο όνομα που εμφανίστηκε και εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι σήμερα είναι και το όνομα  Καλλιάνι.

     Β. ΚΑΛΛΙΑΝΙΟΝ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

     Στα χρόνια που πέρασαν, κάποια εποχή, εμφανίστηκε ένα καινούργιο όνομα, μια καινούργια οικιστική τοποθεσία στην περιοχή μας. Η τοποθεσία αυτή και το όνομα της, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί και να εκφράζει το σημερινό γνωστό χωριό μας, το Καλλιάνι.
     Σχετικά με τον τρόπο ή την εποχή που αυτό δημιουργήθηκε τα πράγματα είναι τόσο σκοτεινά που δύσκολα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε κάποια ασφαλή συμπεράσματα. Τούτο γιατί, αν και οι παραδόσεις μας έχουν αφήσει κάποια κατάλοιπα για τον χρόνο και τον τρόπο της δημιουργίας του, εν τούτοις, ως ήδη έχουμε εκθέσει, τα νεώτερα ιστορικά στοιχεία διαφοροποιούν τις απόψεις των παραδόσεων.
     Σύμφωνα με τον τρόπο που μας παρουσιάζεται το Καλλιάνι στις διάφορες καταγραφές, απογραφές, καταλόγους, έγγραφα κ.λ.π. είναι:  Caliani (1698), CaglieniCaglianiCalgieni, Calgiani, Καλιάνι, Καλιάνη, Καλλιάνοι, Καλιανί, Καλλιάνι, Καλλιάνιον. Με άλλα λόγια με κάθε δυνατή παραλλαγή και αν το φανταστούμε.
     Η διαφορετική αυτή γραφή του ονόματος του χωριού μας ήταν, πιστεύουμε, συνάρτηση της γραμματολογικής (Ορθογραφίας - Λεξικού) μόρφωσης, του εκάστοτε απογραφέα, καταγραφέα, περιηγητή, δημογέροντα, προύχοντα, πρόεδρου κ.λ.π. που κατέγραφε το όνομα του χωριού στα διάφορα έγγραφα. Πάντοτε δε, εννοούταν η γνωστή θέση και η συγκεκριμένη τοποθεσία του χωριού.
     Έτσι λοιπόν και σύμφωνα με τα πολλά και διάφορα ονόματα που μας παρουσιάζεται το Καλλιάνι, η ετυμολόγηση της λέξης είναι και δύσκολη και άκρως επικίνδυνη, για πιθανά σφάλματα.
     Από την όποια γραφή του και την επεξήγησή ολόκληρου του ονόματός του, (Καλλιάνι =  ;), που φαινομενικά δεν υπάρχει ή δεν σημαίνει κάτι, είναι προφανές πως πρόκειται για ένα καθαρά τοπωνυμικό όνομα. Πρόκειται για ένα όνομα κάποιας περιοχής, όπως τέτοιες περιοχές έχουμε και στο Καλλιάνι, χωρίς λογική η εμφανή εξήγηση της προέλευσής των, όπως π.χ. Κόκλα, Ρακοβούνι, Βεργασούρα, Κουτσιούμπα, Τσιούκιζα, Λακαντρίζι κ.λ.π. Είδαμε όμως στα προηγούμενα, στο κεφάλαιο  «ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ» ότι και αυτά τα ονόματα με τα κατάλληλα «εργαλεία», όπως έγγραφα στοιχεία ή σχετικές αναφορές από παλαιότερους, μπορούν να εξηγηθούν. Εκείνο επίσης που αναφέρουν μερικοί ιστορικοί, μετά από πολύχρονες μελέτες και επαναλαμβάνουμε εδώ είναι ότι, «….κανένα όνομα δεν είχε κάποτε την σημασία του….». Ποια λοιπόν θα μπορούσε άραγε να ήταν ή να είναι η σημασία της λέξης ή του ονόματος «Καλλιάνι»;.
     Προτού αποφασίσουμε, για το ποια θα μπορούσε να ήταν η σωστή ερμηνεία του ονόματος του χωριού μας, ας δούμε κάποια άλλα σημαντικά στοιχεία και τις ετυμολογήσεις που έχουν γίνει για τα υπόλοιπα Καλλιάνια του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου.

     Γ. ΛΟΙΠΑ ΚΑΛΛΙΑΝΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ


     Από διάφορες πηγές μαζέψαμε τα «Καλλιάνια» του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου. Μερικά από αυτά τα είδαμε να μας τα διηγούνται στο σχετικό κεφάλαιο «ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ», άλλα θα τα συναντήσουμε παρακάτω, καθόσον η ερευνά μας εξακρίβωσε. Μερικές παρατηρήσεις σχετικά με τα «Καλλιάνια» που καταγράφουν «ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» θα μας δοθεί η ευκαιρία να καταγράψουμε στην συνέχεια του παρόντος. Επίσης μερικά από αυτά τα Καλλιάνια που καταγράφουν τόσον «ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ», όσον και ο πίνακας που θα σας παρουσιάσουμε στην συνέχεια, αν τα αναζητήσουμε σήμερα δεν θα τα βρούμε γιατί δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχει και το δικό μας «Γερακοβούνι» ή «Μάσκαρι». Ο αντιπροσωπευτικός πίνακας όλων αυτών των «Καλλιάνιων» που καταγράφηκαν σε διάφορες εποχές και διάφορες τοποθεσίες καθόσον μπορέσαμε να συλλέξουμε είναι ο ακόλουθος:

Ονομασία
Είδος τοποθεσίας
υψόμετρο
Περιοχή
Φ/λ
(σε μοίρες)
1. Καλιαναίϊκα
Κατ. Τόπος
280
Καρδαμύλης
Καλαμάτας
36.55/22.09
2. Καλιάνη
ρέμα
Ρέμα
400
Ζαγκλιβέριον
Θεσ/νίκης
40.32/23.24
3. Καλιάνι
Πλαγιά
400
Άργος
37.41/22.35
4. Καλιάνοι
Κατ. Τόπος
700
Κανδήλα
(Στυμφαλίας)
40.48/23.36
5. Καλλιάνιον

Κατ. Τόπος

500
Τρόπαια
37.41/21.55
6. Καλλιάνοι
Κατ. Τόπος
100
Κύμη
38.37/24.05
7. Καλλιανός
Κατ. Τόπος
300
Κάρυστος
38.08/24.29

 (Γεωγραφική υπηρεσία Στρατού – Γεωγραφικό Λεξικό Ελληνικών Τοπωνυμίων. Τόμος Πρώτος. 1983. Σελ. 511).

     Από διάφορες άλλες πηγές επίσης βρήκαμε:

Ονομασία
Είδος τοποθεσίας
υψόμετρο
Περιοχή
Φ/λ
(σε μοίρες)
8. Κάλιανη
Κατ. Τόπος

Παλ. Ονομασία
Του χωριού Αιανής  Κοζάνης
40.10/21.49
9. Κάλλιανη
Πρώην οικισμός

Παλαιά Άλωρος
Κοιν. Κορυφής

10. Καλλιαναίϊκα
Συνοικία

Χωρίου Καστόρειον Σπάρτης

11. Καλλιαναίϊκα
Συνοικία

Σπάρτης σήμερα Αγ. Βαρβάρα



(Διάφορες πηγές από δική μας έρευνα. Σχετικά με τις τοποθεσίες των υπαρχόντων Καλλιανίων βλ. στο τέλος του παρόντος στο σχετικό παράρτημα. Επίσης μια καλή ιστοσελίδα για αναζήτηση των διαφόρων Καλλιανίων τόσον στο Ελληνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο, ανατρέξετε στην διεύθυνση: www.calle.com/index).

     Ακριβή τοποθεσία για μερικά από τα «Καλλιάνια» του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου μπορείτε να δείτε στο σχετικό Παράρτημα στο τέλος του παρόντος.
     Αυτά είναι τα Καλλιάνια του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου. Κάποια από αυτά όπως προαναφέραμε είχαν συμπεριλάβει και οι «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» που παραθέσαμε στο σχετικό κεφάλαιο. Οι «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» να σημειώσουμε εδώ είχαν συμπεριλάβει ακόμα κάποια επί πλέον Καλλιάνια για τα οποία όμως η παρουσία τους είναι αμφισβητούμενη ή πρόκειται πιθανόν για διπλοεγγραφές, όπως π.χ. «….Κάλιανη Τσιφλίκι Μακεδονίας παρά τον Αλιάκμοναν ποταμό….». Πιθανόν εδώ πρόκειται για το «Καλλιάνη Ρέμα» όπως αναφέρεται από το Γεωγραφικό Λεξικό Ελληνικών τοπωνυμίων, το περί το Ζαγκλιβέριον της Θεσσαλονίκης.  Επίσης «….Καλλιανέϊκα ορεινό χωρίον εις την επαρχίαν Οιτύλου του Ν. Λακωνίας….». Στην επαρχία Οιτύλου δεν βρέθηκε χωριό ούτε κάποιο σχετικό τοπωνύμιο με αυτό το όνομα. Αντίθετα όμως, βρέθηκε μια μικρή παραλλαγή αρκετά ενδιαφέρουσα, με το όνομα Κάλιαζη. Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για την Κάλιαζη της Οιτύλου, θα έχουμε την ευκαιρία να καταγράψουμε στην συνέχεια του παρόντος. Επίσης στην περιοχή της Επαρχίας Οιτύλου, βρήκαμε έναν παλαιό οικιστικό χώρο με το όνομα Κλαινιάνοι. Τα δύο αυτά πρώην χωριά – οικισμοί στο απώτερο παρελθόν της επαρχίας Οιτύλου απαντούνται σήμερα σαν μικρά τοπωνύμια κάποιων περιοχών. Μερικά περαιτέρω σχόλια τόσον για την Κάλιαζη, όσον και για το τοπωνύμιο Κλανιάνοι, όπως προαναφέραμε, θα μας δοθεί η ευκαιρία να καταγράψουμε στην συνέχεια του παρόντος. Τέλος, μια ακόμα αναφορά από τις παραδόσεις, ότι υπάρχει, «….Καλιάνη χωρίον κείμενον εις τον μυχόν της κοιλάδος σχηματιζομένης κατά τας Ανατολικάς υπωρείας της Ζήριας (Κυλλήνης)….». Για το παρών Καλλιάνη πρόκειται αναμφισβήτητα  για το ίδιο και το αυτό με το «Καλλιάνοι Κορινθίας» που αναφέρεται στο ίδιο εδάφιο λίγο νωρίτερα.

     Και αυτά με τα Καλλιάνια του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου. Αν και θα ήταν άσκοπο στην καταγραφή μας εδώ να ασχοληθούμε με τα Καλλιάνια του ευρύτερου Ευρωπαϊκού χώρου, εν τούτοις η μικρή μας έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το όνομα Καλλιάνι με την όποια παραλλαγή και αν το φανταστούμε, δεν είναι άγνωστο στην Σερβία (KaleniKalianeKalina), στην Κροατία (Kalanj,KaldanigaKaliniKalnikaKalnikoKaleninka), στα Σκόπια (CajdjaneKalen), στην Βουλγαρία (KalenikKalenKalinaKalinoKalin), στην Ρουμανία (CalinaKalinaKaline), στην Γαλλία (Calan, CalignyCallenCallian), στην Τουρκία (Kalanesli, KalanisKalansKalanKalhana, Kalhane KalenciKallenis), ακόμα στην Ισπανία (Callin), στην Πολωνία (KalinkiKalinoKallenau), στην Αλβανία (CalagnasKalenilKalangiasi), στην Ιταλία (CallianoCallana). Ειδικά για τα ομόηχα τουλάχιστον χωριά της Ιταλίας και της Αλβανίας θα μας δοθεί η ευκαιρία να καταγράψουμε μερικά περαιτέρω σχόλια στην συνέχεια του παρόντος. Ακόμα χωριό με το ίδιο όνομα Kalliani, όπως το δικό μας, συναντήσαμε και στην μακρινή Ινδία σε γεωγραφικό πλάτος (φ) 26 μοίρες Βόρειο και γεωγραφικό μήκος (λ) 93 μοίρες Ανατολικό, σε υψόμετρο 88 ποδιών. Το δε επώνυμο Calliani, όπως και το δικό μας Καλλιάνης ή Καλλιανιώτης, το συναντήσαμε σε πολλές χώρες του μικρού μας πλανήτη, με πρώτη θέση την Ιταλία αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης καθώς επίσης στην Αμερική και στην Ινδία. Με άλλα λόγια το όνομα του χωριού μας ή κάποια επώνυμα που έχουν την ίδια ετυμολογική ρίζα με αυτό δεν είναι άγνωστα σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη.

     Δ. ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ


     Ας έλθουμε όμως στις μέχρι τώρα υπάρχουσες αναφορές σχετικά με τις ερμηνείες και τις διάφορες ετυμολογήσεις που έχουν δοθεί και έχουν γίνει κατά το παρελθόν σε διάφορες εποχές, από ειδικούς ή όχι, οι οποίες επικρατούν και αναφέρονται από τους κατοίκους του χωριού μας. Αυτές όλες τις αναφορές και περιπτώσεις που συλλέξαμε σας παρουσιάζουμε εδώ.
               
     1. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΡΩΤΗ

     Η περίπτωση αυτή, είναι και η κατά την γνώμη μας, η περισσότερο αστεία. Όχι πως έχει δηλαδή, να προσφέρει κάτι σημαντικό στο θέμα που διαπραγματευόμαστε εδώ. Την αναφέρουμε περισσότερο γιατί είναι πράγματι εκπληκτικό, όπως θα δούμε και σε κάποιες άλλες επεξηγήσεις ονομάτων πλησιόχωρων με το Καλλιάνι χωριών, που έχουν δοθεί στο παρελθόν από απλούς ανθρώπους. Οι άνθρωποι αυτοί στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν ή να εξηγήσουν κάποια ονόματα προσέδιδαν σε αυτά κάποια επιπόλαιη ανάλυση του ονόματος χωρίς σοβαρά επιχειρήματα ή αποδείξεις. Προσέδιδαν περισσότερο επεξηγήσεις ή ετυμολογικές αναλύσεις διαφόρων ονομάτων με μοναδικό γνώμονα περισσότερο κάποια ταιριαστή ομόηχη και παραπλήσια έκφραση. 
     Έτσι λοιπόν σύμφωνα με την γνώμη κάποιου χωροφύλακα, ο οποίος καταγόταν από τον Άγιο Ιωάννη της Ηραίας, με περισσή φαιδρότητα, «ερμήνευσε» και ανέφερε ότι το όνομα του χωριού μας, προήλθε από την σύνθεση των λέξεων Καλοί και όνοι (= γαϊδούρια). Ότι δήθεν το χωριό είχε καλούς γαϊδάρους. Από δε το Καλοί + όνοι βγήκε η λέξη Καλιόνοι εξ΄ ου και Καλλιάνι.
     Βέβαια για το χωριό μας, ποτέ δεν επικράτησε κάποια τέτοια άποψη, ούτε επίσης και η περιοχή μας φημίζεται για την ποιότητα των «γαϊδουριών» της. Τούτο δεν συμβαίνει μόνον στο Καλλιάνι αλλά και στα υπόλοιπα πλησιόχωρα χωριά της περιοχής. Παρ’ όλο που ο «Αρείονας», όπως μας μετέφερε ο Παυσανίας γεννήθηκε περίπου στον κάμπο του χωριού μας, ή τα Αρκαδικά άλογα και γαϊδούρια ήταν τα καλύτερα της εποχής του Στράβωνα, μάλλον θα ήταν άκαιρο να συνδέσουμε τα άλογα και τα γαϊδούρια της εποχής εκείνης με το όνομα του χωριού μας.
     Είναι πασιφανές, ότι η εν λόγω ερμηνεία εδόθη με περιπαικτικό, σκωπτικό  και χλευαστικό πνεύμα για το χωριό μας. Δεν κατέστη όμως δυνατόν να εξακριβώσουμε τον λόγο ή τους λόγους και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εδόθη η εν λόγω ερμηνεία. Έτσι λοιπόν και λόγω της «ιδιότητας» του προσπαθήσαντος την ετυμολογική ανάλυση καλύτερα να το αγνοήσουμε.

     2. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

     Μια άλλη άποψη θέλει την δημιουργία του ονόματος του χωριού μας από την φιλοξενία που διακρίνει τους ανθρώπους που κατοικούν σ΄ αυτό. Εικάζεται ότι οι περαστικοί, ταξιδιώτες, μεροκαματιάρηδες, τσοπάνηδες, κ.λ.π., που περνούσαν από αυτό, πάντα εύρισκαν ένα κατάλυμα να μείνουν και φαγητό για την πείνα τους. Ψωμί, νερό, ελιές, ότι υπήρχε προσφερόταν αφειδώς σύμφωνα με τις επιταγές του «Ξένιου Διός» και της Θεάς Εστίας. Οι ξένοι αυτοί λοιπόν είπαν ότι εκεί, στο χωριό δηλαδή, είναι Καλοί άνθρωποι εξ΄ ου και η λέξη Καλοί + αν(θρωπ)οι (;) και το όνομα Καλλιάνι. Το μοναδικό σχόλιο που θα μπορούσαμε να κάνουμε εδώ είναι ότι, καλά με την φιλοξενία. Σωστό και αποδεκτό. Αλλά με το όνομα;. Τι γίνεται με το όνομα(;). Από το Καλοί + άν(θρωπ)οινα βγει το Καλλιάνι (;). Θα λέγαμε ότι είναι λίγο «τραβηγμένο».
     Έτσι και σε αυτήν την περίπτωση, γίνεται πασιφανές ότι η ετυμολόγηση του ονόματος του χωριού μας γίνεται με επιπόλαιο τρόπο χωρίς βασικά επιχειρήματα και έγκυρες αποδείξεις.

     3. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΡΙΤΗ

     Μερικοί ακόμα ερωτηθέντες συγχωριανοί, μας είπαν και σας μεταφέρουμε εδώ, ότι το όνομα του χωριού μας προήλθε λόγω της καλής τοποθεσίας στο οποίο βρίσκεται κτισμένο. Το καλό αυτό μέρος, που είναι ευάερο και ευήλιο με την καλή θέα και τον ευρύτατο ορίζοντα που διαθέτει, του προσέδωσε το όνομα Καλλιάνι. Από το καλό μέρος ή το Κάλλος (αρχ. ωραιότητα), προήλθε η ονομασία του σε Καλλιάνι.
     Το σχόλιο μας για την περίπτωση αυτή είναι ότι και άλλα πολλά χωριά τα οποία συναντήσαμε σε σχεδόν ίδιες ή καλύτερες τοποθεσίες, ή με σχεδόν ίδια ή καλύτερη θέα, σε κανένα μάλλον και ποτέ δεν δόθηκε το όνομα Καλλιάνι για τον λόγο αυτόν. Έτσι είναι μάλλον αδύνατο να δεχτούμε ότι το Κάλλος έστω συνοδευόμενο από την υποκοριστική κατάληξη (νι) προσέδωσε το όνομα αυτό στο χωριό μας.

     4. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

     Το είδαμε να το καταγράφουν «ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» στο οικείο κεφάλαιο που παραθέσαμε στα προηγούμενα. Το επαναλαμβάνουμε και εδώ, «….η παράδοσις λέγει ότι επήρε το όνομα του οικιστού Γιαννίκου Κάλλιανη που ήλθε από το νησί της Μεσσηνίας και ήταν ο τέταρτος κατά σειράν κάτοικος του χωριού….».
     Αυτή είναι μια διαφορετική περίπτωση, η οποία αν και δεν επικρατεί κυρίως στις προφορικές αναφορές που συλλέξαμε εν τούτοις υπάρχει και δη καταγεγραμμένη.
     Σχετικά με το επώνυμο όμως του Γιαννίκου γιατί πράγματι ο Γιαννίκος ήταν ένα φυσικό και υπαρκτό πρόσωπο καθόσον αναλύσαμε και στο κεφάλαιο «ΠΑΛΙΟΙ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΚΑΛΛΙΑΝΑΙΟΙ». Το επώνυμο του Γιαννίκου, όπως υποστηρίξαμε και τα έγγραφα αποδεικνύουν δεν είχε το επώνυμο Κάλλιανης ή Καλλιάνης αλλά Σέτος. Έτσι λοιπόν οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι μάλλον θα πρέπει να απορρίψουμε και αυτή την άποψη ότι δηλαδή η ονομασία του χωριού μας οφείλεται στον Γιαννίκο που δεν τελικά δεν ήταν Κάλλιανης ή Καλλιάνης και μάλλον δεν ήταν και «…ο τέταρτος κατά σειράν κάτοικος του χωριού….». Τούτο γιατί, ως έχουμε ήδη εκθέσει στο οικείο κεφάλαιο «ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ», το χωριό μας καταγράφεται από το 1698, ενώ η παρουσία του Γιαννίκου, όπως απορρέει από την προσωπική μας έρευνα, εμφανίζεται το 1770 περίπου. Δεν θα είχαμε λόγους να μην δεχτούμε την άποψη αυτή που καταγράφουν «οι παραδόσεις» μας, αν είμαστε σίγουροι ότι το πρωτογενές επώνυμο του Γιαννίκου ήταν Καλλιάνης. Τόσον όμως η παρουσία του, όσον και το πρωτογενές επώνυμο του Γιαννίκου μας στέρησαν το δικαίωμα αυτό. Αυτός ήταν εξ’ άλλου και ο κύριος λόγος της καταγραφής του κεφαλαίου αυτού.
     Αλλά στο σημείο αυτό ας δούμε τι άλλο υπάρχει και τι λέγεται από τους κατοίκους του χωριού σχετικά με τον τρόπο προέλευσης του ονόματος του Καλλιανίου.

     5. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΕΜΠΤΗ

     Η περίπτωση που εξετάζουμε εδώ, πρέπει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για μια διαφορετική παραλλαγή των μέχρι τώρα κληρονομούμενων παραδόσεων μας, που είδαμε και παραθέσαμε στο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ», καθώς επίσης και στην προηγουμένη περίπτωση.
     Η διαφορά όμως της περίπτωσης εδώ είναι πως το όνομα του χωριού δεν προήλθε από τον τέταρτο κάτοικο του χωριού που όπως είδαμε ήταν ο Γιαννίκος Κάλλιανης ή Καλλιάνης, αλλά οι πρωτοκατοικήσαντες ήταν δύο αδέλφια με το όνομα Καλιάνη  από τους οποίους και ονομάστηκε το χωριό μας Καλλιάνοι. Για τον λόγο αυτό, ισχυρίζονται οι μεταφέροντες την άποψη αυτή, ότι και παλαιότερα το χωριό μας το συναντάμε γραμμένο Καλλιάνοι, ήτοι με την κατάληξη (οι), δηλώνοντας τα δύο αδέλφια.
     Πράγματι συναντήσαμε το όνομα του χωριού μας καταγεγραμμένο και με αυτόν τον τρόπο, αλλά όπως προαναφέραμε οι πολλοί τρόποι και οι  διαφορετικές καταγραφές που βρίσκουμε καταγεγραμμένο το Καλλιάνι, μάλλον συγχέουν την ετυμολόγηση του ονόματός του παρά την ξεδιαλύνουν.

     6. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΚΤΗ

     Ας παραμείνουμε όμως λίγο ακόμα στο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» και ας επαναλάβουμε αυτό που καταγράψαμε στο οικείο κεφάλαιο. «….Δεν είναι εξηκριβωμένον ούτε είναι ορθόν ότι έλαβε την ονομασία το χωριό Καλλιάνιον ή Καλλιάνι από τον φράγκον Κάλανον, φονευθέντα εις το σημερινό Καλλιάνι ή Καλλιάνιον, διότι επί Φραγκοκρατίας ως ελέχθη δεν υπήρχαν πολλά χωριά εις την Αρκαδία, πολύ δε περισσότερον εις την τοποθεσίαν αυτήν που είναι το Καλλιάνι, διότι τότε ήσαν παρθένα δάση, το δε χωριό έγινε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ως εκθέτω κατωτέρω…». Παρ’ όλο που οι παραδόσεις αποκλείουν ότι η ονομασία του χωριού μας προήλθε από κάποιον φράγκον Κάλανον που φονεύθηκε σε κάποια άγνωστη μάχη στο σημερινό Καλλιάνι, εν τούτοις κάποιοι συγχωριανοί μας ανέφεραν και μια τέτοια περίπτωση. Ότι δηλαδή το όνομα του χωριού προήλθε από κάποιον στρατηγό Καλλιάνη ή Κάλανο που φονεύθηκε στην περιοχή μας.
     Σχετικά με την περίπτωση αυτή θα λέγαμε πως οι πηγές μας ή έγγραφες μαρτυρίες σχετικά με την καθ’ όλα άγνωστη μάχη ή το όνομα του στρατηγού είναι τόσο φτωχές που δύσκολα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε κάποιο σίγουρο και ασφαλές συμπέρασμα. Στο θέμα όμως τούτο θα επανέλθουμε αφού εξαντλήσουμε πρώτα κάποιες άλλες περιπτώσεις ονοματολογίας του Καλλιανίου.

     7. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΒΔΟΜΗ

     Μια ακόμα περίπτωση που είναι και η τελευταία, με σχετική παραλλαγή κάποιων απόψεων από τις κληρονομούμενες παραδόσεις μας, είναι ότι εδώ ο «καλός» δεν ήταν ο τούρκος αγάς αλλά ο πρώτος που κατοίκησε στο χωριό, το όνομα του οποίου ήταν Ηλίας. Ο Ηλίας λοιπόν αυτός ήταν καλός άνθρωπος και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, Τούρκοι και Έλληνες, όταν ερχόντουσαν στον χώρο του χωριού, έλεγαν «πάω στον «Καλό – Λιά». Επειδή όμως οι Τούρκοι τον Ηλία τον λέγανε και «Λιάνη», έλεγαν πάω στου «Καλολιάνη». Έτσι λοιπόν από την έκφραση αυτή «Καλολιάνη» προέκυψε το σημερινό «Καλλιάνι». Αν και προσβλέπουμε λίγο προς «παραμύθι» εν τούτοις δεν έχουμε κάποιο σχόλιο για την ιδιάζουσα και ιδιαίτερα δύσκολη αυτή περίπτωση ονοματολογίας του χωριού μας.

     8. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΓΔΟΗ

     Προτού αναφερθούμε στην περίπτωση αυτή θα θέλαμε να τονίσουμε στο σημείο αυτό, ότι η παρούσα άποψη είναι και η περισσότερο επικρατούσα, μεταξύ των κατοίκων του χωριού μας, γιατί αυτήν μας ανέφεραν και οι περισσότεροι ερωτηθέντες.
     Μας ανέφεραν λοιπόν ότι παλαιότερα το χωριό μας ήταν «κτισμένο» και οι άνθρωποί του έμεναν κυρίως στου Κόκλα και στον Αγιόργη. Σιγά – σιγά όμως και για διάφορους λόγους, οι άνθρωποι αυτοί «τραβήχτηκαν» από τα μέρη εκείνα και άρχισαν να κατασκευάζουν τα σπίτια τους στην σημερινή τοποθεσία του χωριού. Οι λόγοι της κοντινής αυτής «μετανάστευσης» δεν εξακριβώθηκαν. Εκείνο όμως, που υποστηρίζεται είναι, ότι η τοποθεσία του χωριού προκλήθηκε χωρίς σοβαρούς λόγους. Τους «κάλιασε» λέει το μέρος. Από αυτήν λοιπόν την λέξη, επειδή τους «κάλιασε» ή «κάλλιασε», με ένα ή με δύο λάμδα (λ) δεν έχει σημασία, προήλθε και το όνομα του χωριού μας.
     Κάποιες παρατηρήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε εδώ είναι ότι και αυτή η τρόπον τινά «παράδοση» και ο τρόπος ετυμολόγησης του ονόματος του χωριού μας, επειδή κάλλιασε, είναι προφανώς εσφαλμένος. Είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο ότι η δημιουργία του χωριού Κόκλα τοποθετείται, βάση εγγράφων αναφορών, σε μεταγενέστερη εποχή (περίπου 1720 – 1730) από αυτή της δημιουργίας του Καλλιανίου, για το οποίο υπάρχει  η σχετική έγγραφη αναφορά του 1698. Σίγουρα όμως οι μετέπειτα κάτοικοι του Κόκλα, του Γερακοβουνίου, του Μάσκαρι, του Μαυρόκαμπου και άλλων γνωστών ή αγνώστων περιοχών μετοίκησαν στο υπάρχον ήδη Καλλιάνι. Σίγουρα όμως οι κάτοικοι του χωριού Κόκλα δεν ήταν οι πρώτοι που ήρθαν στο Καλλιάνι.
     Προαναφέραμε επίσης ότι από τους κατοίκους των πλησιόχωρων περιοχών, μερικοί ήρθαν σίγουρα στο Καλλιάνι, και τούτο γιατί πιστεύουμε όπως εξ΄ άλλου είναι και ευκόλως κατανοητό, από τις υπάρχουσες απογραφές, που παραθέσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, κάποιοι άλλοι κάτοικοι, από όλες αυτές τις προαναφερόμενες περιοχές, μετοίκησαν στο χωριό Μπέχρου και οι οποίοι με την σειρά τους, συνετέλεσαν στην δημιουργία και του εν λόγω χωριού.
     Αλλά ας παραμείνουμε λίγο ακόμα σχετικά με την λέξη «κάλιασε». Αν πράγματι δηλαδή, «κάλιασε» στους πρώτους κατοίκους του χωριού, αυτούς που συνετέλεσαν στην δημιουργία του πριν το 1698, και «έφτιαξαν» το χωριό στην σημερινή τοποθεσία του.
     Η ερμηνεία της λέξης «κάλιασε», κυριολεκτικά μας αναγάγει περισσότερο και μας μεταφέρει το νόημα για κάτι το οποίο έγινε χωρίς την άμεση επιδίωξή μας, για κάτι που έγινε περισσότερο από τον παράγοντα «τύχη» και όχι επειδή το θέλαμε. Βέβαια αυτό που έγινε ήταν σχετικά καλό, έγινε αποδεκτό και το αφήσαμε να παραμείνει. «Μου κάλιασε» ή δεν «καλιάει» πρόκειται για λαϊκές εκφράσεις που λέγονται ακόμα και σήμερα.
     Για την παρούσα άποψη όμως, πιστεύουμε ότι η εκλογή της τοποθεσίας του χωριού, δεν έγινε ούτε στην τύχη, ούτε περισσότερο επειδή «κάλιασε». Η τοποθεσία του επιλέχθηκε, από αυτούς που πρωτοκατοίκησαν και συνετέλεσαν στην δημιουργία του, έπειτα από ώριμη σκέψη, βοηθούντος των συνθηκών διαβίωσης, των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Οι λόγοι που μας οδηγούν στο συμπέρασμα αυτό είναι βασικά δύο.
     α) Η ύπαρξη και η εύκολη πρόσβαση στο νερό. Το νερό, βασικός παράγοντας και στοιχείο ζωτικής σημασίας για την πάσης φύσεως ζωή. Το νερό λοιπόν, θα μπορούσαν να προμηθευτούν, οι πρωτοκατοικίσαντες, άνετα και γρήγορα από την πηγή, την λεγόμενη «πάνω βρύση». Πιστεύουμε εξ’ άλλου ότι τα πρώτα υποτυπώδη καταλύματα - σπίτια που κτίστηκαν στο Καλλιάνι ήταν κοντά στην προαναφερόμενη περιοχή, «πάνω βρύση», και συγκεκριμένα μεταξύ της εκκλησίας του Αγίου - Ιωάννη και της εν λόγω πηγής. Στο μέρος αυτό βρίσκουμε εξ΄ άλλου και την παλαιότερη εκκλησία του χωριού μας, κτισμένη άγνωστο πότε, όπως έχουμε προαναφέρει.
     β) Η γεωλογική μορφολογία της τοποθεσίας του χωριού. Η τοποθεσία από μόνη της προσφέρει ένα φυσικό καταφύγιο, κάτι σαν φυσικό οχύρωμα από τους εκάστοτε επιδρομείς και διάφορους εχθρούς. Τούτο δημιουργείται από τις φυσικές απόκρημνες πλαγιές που καλύπτουν όλη την βορειοανατολική πλευρά, συνεχίζει προς την νότια και τελειώνει στα νοτιοδυτικά του χωριού. Ας μην ξεχνάμε τις εποχές εκείνες όπου οι άνθρωποι είχαν συνεχείς διενέξεις και πολεμικές συγκρούσεις με τους εκάστοτε κατακτητές είτε αν επρόκειτο για Φράγκους, Βενετούς, Τούρκους ή διάφορους άλλους υποκινητές συνεχών παροτρύνσεων για εξεγέρσεις.
     Έτσι περισσότερο οδηγούμενοι από τα λογικά αυτά, πιστεύουμε, συμπεράσματα η τοποθεσία του χωριού μάλλον «επιλέχθηκε» παρά «κάλιασε».

     9. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΑΤΗ

     Αυτή η περίπτωση είναι και η τελευταία που αφορά την πιθανή προέλευση του ονόματος του χωριού μας. Κατά την περίπτωση αυτή το όνομα του χωριού μας προήλθε από το εξής συμβάν. Λέγεται λοιπόν ότι, όταν κτιζόταν το χωριό από τους πρώτους κατοίκους, τότε οι άνθρωποι αυτοί που έφτιαχναν τα σπίτια, τις μάντρες και τα πεζούλια του χωριού, κατά την διάρκεια του κτισίματος ρώταγε ο ένας τον άλλον  «καλιά ‘ναι;», πρόταση που προήλθε από την παραφθορά της έκφρασης «καλά είναι;». Από αυτήν λοιπόν την έκφραση του «καλιά ΄ναι» προέκυψε το όνομα Καλλιάνι, όνομα με το οποίο «βαπτίστηκε» το χωριό μας.

     ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ

     Αυτές ήταν οι επικρατούσες απόψεις μεταξύ των συγχωριανών για το όνομα του χωριού μας. Δεν θα μπορούσαμε να μην παρατηρήσουμε εδώ, ότι οι απόψεις αυτές, αν και είναι πολλές για την ονομασία ενός χωριού, δεν είναι αρκετά λογικές, εκτός από την πρώτη βέβαια, ή δεν έχουν κάποια αληθοφανή εξήγηση σχετικά με την ετυμολογία και το «βάπτισμα» του ονόματος του Καλλιανίου. Οι πολλές όμως απόψεις που καταγράψαμε για το παρών θέμα, αποδεικνύουν εμμέσως πλην σαφώς όμως, ότι η ετυμολόγηση του ονόματος του Καλλιανίου είναι πράγματι μια αρκετά δύσκολη υπόθεση. Και τούτο γιατί πως αλλιώς θα μπορούσε να εξηγηθεί η πραγματική πληθώρα όλων αυτών των περιπτώσεων της ετυμολόγησης και της ερμηνείας του ονόματος του Καλλιανίου. Έτσι λοιπόν μέσα από αυτή την πληθώρα των διαφορετικών επεξηγήσεων του ονόματος του χωριού μας, διακρίνεται πως πράγματι δεν γνωρίζουμε τον τρόπο και τον χρόνο προήλθε το όνομα του χωριού μας.

     Ε. ΤΙ ΕΧΕΙ ΓΡΑΦΤΕΙ Ή ΤΙ ΜΑΣ ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΚΑΛΛΙΑΝΙΑ


     Προτού συνεχίσουμε όμως την προσπάθειά μας για την πιθανή εκμαίευση του ονόματος του Καλλιανίου ας δούμε τι εξηγήσεις δίνονται και πως ετυμολογούνται τα υπόλοιπα Καλλιάνια, ή τουλάχιστον για όσα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε, από τον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο.

     1. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΙΑΝΗ (ΣΗΜΕΡΑ ΑΙΑΝΗ) ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ

     « …αλλά και στην Αιανή, παλιά Κάλιανη: Kal = λάσπη (Σλάβικα). “Πρωτοπόρος” ο Μ. Δήμιτσας ετυμολόγησε, γύρω στα 1900 εποχή του ώριμου εθνικισμού, το τοπωνύμιο Κάλιανη από τη σύνθεση των λέξεων Καλή Αιανή. Τον ίδιο αβασάνιστο δρόμο ακολούθησαν όλοι οι επόμενοι τοπικοί ιστορικοί Λιούφης, Παπαθανασίου, Ενισλείδης ή ακόμα και νεώτεροι, όπως ο αρχαιολόγος Σαμσάρης ή -έμμεσα- ο προσεκτικότατος Μιχ. Παπακωνσταντίνου. Γύρω από παρόμοια παράδοση περιπλέκονται κι άλλες δυο εκδοχές: Ο Κ. Σιαμπανόπουλος αρύει την ετυμολογία της Κάλιανης- ως “κάλλιου Ιανή”- από την προφορική παράδοση-εξήγηση δυο γερόντων της Αιανής: οι περισσότεροι βυζαντινοί κάτοικοι των χαλασμένων φρουρίων Αιανής και Καισαρειάς διάλεξαν, υπό το φάσμα της δίψας, να μετοικήσουν στη σημερινή Αιανή λέγοντας: “κάλλιου Ιανή μι του καθάριου νιρό παρά Κισαργιά” χωρίς νερό. Ο δε Μεγδάνης, ετυμολόγησε, με πρωτοφανή ιλαρότητα, την Κάλιανη από το πέρασμα ενός Γάλλου σταυροφόρου το 1204 και την πρόφερε Γαλλιανή!
     Η ρομαντική αυτή ετυμολογία της Κάλιανης ελέγχεται ως εξαιρετικά απίθανη επειδή υπάρχουν, ανά την Ελλάδα, άλλα εφτά χωριά με την ίδια ονομασία! Κάλιανη στη Βέροια, Καλιανοί και Καλιανός στην Εύβοια, Καλιάνοι στην Κόρινθο, Καλλιάνι στην Αρκαδία, Καλιανέικα στην Καλαμάτα και τη Σπάρτη! Το δε επίθετο Καλιανιώτης συναντάται σήμερα σ΄ όλες τις προαναφερόμενες περιοχές, στην Αχαϊα αλλά και στην Αθήνα Οπότε είναι υπερπαρακινδυνευμένη η ακροβασία της ετυμολόγησης από το “καλή Αιανή”, διότι, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν στην αρχαιότητα οχτώ Αιανές, είναι ουτοπία η όμοια μετωνομασία τους σε Κάλιανες!. Παρεπιπτόντως επισκέφτηκα πρόσφατα για έρευνα την Κάλιανη Βεροίας, έναν, εγκατελειμμένο σήμερα, οικισμό, που βρίσκεται δίπλα στο χωριό Κλειδί. Η άμεση γειτνίαση με το βάλτο έδειξε καθαρά το σλαβικό έτυμο της Κάλιανης, ως “λασπότοπος” αποτέλεσμα της μαργώδους εδαφικής της σύνθεσης….». (Από το περιοδικό “Παρέμβαση” Κοζάνης. Έκδοση το Καλοκαίρι του 1996 και από την ιστοσελίδα http://knet.compulink.gr/press/parem/p094iss /p094sl.htm).
     Επίσης από άλλη πηγή σχετικά με την ονομασία της Αιανής, πρώην Κάλλιανης Κοζάνης, μπορούμε να πάρουμε: «Αιανή. …Κεφαλοχώρι, χτισμένο σε κατάφυτη περιοχή, 21 χλμ Ν. από την Κοζάνη. Στα ΒΑ του χωριού, που ως το 1926 ονομαζόταν Κάλλιανη, ίσως από παραφθορά του Κολλή Αιανή,....». (http://eld.teipir.gr/refectures/greek/Kozanis/Aiani.htm). Σχετικά με την καταγραφή αυτή εδώ, να σημειώσουμε ότι δεν καταφέραμε να αποκρυπτογραφήσουμε τι μπορεί να σημαίνει «Κολλή Αιανή». Πιστεύουμε όμως ότι πρόκειται για το «Καλή Αιανή» όπως μας αναφέρθηκε και στην προηγούμενη αναφορά.

     2. ΚΑΛΛΙΑΖΗ (ΚΑΛΛΙΑΝΗ) ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΟΙΤΥΛΟΥ

     Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τα Καλλιανείκα της επαρχίας Οιτύλου, όπως μας αναφέρθηκε στο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ». Καθόσον όμως μπορέσαμε να εξακριβώσουμε, ως έχουμε προαναφέρει, στην εν λόγω επαρχία δεν υπάρχει τοποθεσία με το όνομα αυτό. Αντίθετα το μόνον που καταφέραμε να εξακριβώσουμε ήταν, ότι στην επαρχία Οιτύλου υπήρχαν παλαιότερα δύο πρώην οικιστικοί χώροι – χωριά, σήμερα τοπωνύμια κάποιων περιοχών, το ένα με το όνομα Κάλλιαζη, και το άλλο με το όνομα Κλαινιάνοι
     Για την Κάλλιαζη αυτήν βρήκαμε:

     «….Η Κάλλιαζα ή Χαλάσματα ή παλιά Κάλλιαζη (Gagliasi) αναφέρεται στο χάρτη του B. Agmese στα 1554 ως Gagli και στη συνέχεια στις Βενετικές πηγές και στο ημερολόγιο Παπαδάκη (Κ. Κόμης, ο. α., σελ. 272-273).
     Κατά μία εκδοχή το τοπωνύμιο είναι αλβανικό (Kaliez δηλ στάχυ) και δεν αποκλείεται εκεί να εγκαταστάθηκαν στα 1465 Αλβανοί μισθοφόροι οι οποίοι και εζήτησαν να τεθούν υπό τις διαταγές του Ενετού διοικητή του φρουρίου της παλιάς Καρυούπολης.
     Κατ΄ άλλη άποψη (Κόμης, ο.α., σελ. 205) το τοπωνύμιο είναι σλαύικο. Πιθανόν ο οικισμός να δημιουργήθηκε μετά την εισβολή των Οθωμανών στη Μάνη (εγκατάσταση από τα πεδινά στα ορεινά) είναι δε νεότερος του οικισμού στις Πλαγιάδες του Κοτράφου και μάλλον και της Κότρωνας....
     ….Κατ΄ άλλη παράδοση ο οικισμός της Κάλλιαζης ήταν οικισμός κουρσάρων. Για τους κουρσάρους της Κάλλιαζης ο Γ. Γιαννακάκος - Ραζέλος (εφημερίδα «Ο Φάρος της Λακωνίας» έτος Δ΄, αρ. φύλλου 58, 59 και 60 του 1956) γράφει ότι η Κάλλιαζη έλαβε το όνομά της από τον αρχικουρσάρο Κάλλιαντζη, τον οποίον είχαν αιχμαλωτίσει οι Μανιάτες πειρατές....». (Σ. Πατρικουνάκος. Βαχός Μάνης. Σελ. 41 - 42 - 43).

     3. ΚΑΛΛΙΑΝΑΙΙΚΑ ΔΗΜΟΥ ΔΟΛΩΝ ΜΕΣΗΝΝΙΑΣ

     Καλλιαναϊκα (γεωγρ.) χωριό της κοιν. Δολών της επ. Καλαμών και του νομού Μεσσηνίας κατ. 85 (1971). Υψομ. 260.
     Παρ’ όλες τις προσπάθειες μας και τις επανειλημμένες ενοχλήσεις  διαφόρων κατοίκων, σημειωτέον των περισσοτέρων με το επώνυμο Καλλιάνης που επικρατεί κατά μείζονα λόγο στο παρόν χωριό, δεν κατέστη δυνατόν λόγω άγνοιας εκ μέρους των λιγοστών κατοίκων του, για την πιθανή εκμαίευση του ονόματος του. Για το χωριό αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν βρίσκεται απογεγραμμένο στις απογραφές του 1700, και επομένως πρέπει να αναζητήσουμε την δημιουργία του τους μεταγενέστερους χρόνους, πιθανόν από κάποιον πρωτοοικήσαντα Καλλιάνη, καθόσον μέσα από διάφορα έγγραφα περί το 1821 και μετά, συναντάμε το επώνυμο αυτό στο χωριό Μικρομάνη της Καλαμάτας.

    4. ΚΑΛΙΑΝΟΙ (ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ) ΝΟΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ

     Σύμφωνα με τα Πρακτικά του Ά Τοπικού Συνεδρίου Κορινθιακών Ερευνών για την επεξήγηση του ονόματος Καλλιάνοι Στυμφαλίας βρήκαμε:

     Καλιάνοι Ν. Κορινθίας

     «….Εις τα Σλαβικής προέλευσης. Ο Vasmer(2) (σ. σ. γνωστός Σλαυβολόγος) ως τοιαύτα σημειώνει 24 τα ακόλουθα: Αραχοβίτικα, Βάλτος, Βάλτσα, …Καλιάνη(6)…..Μπούζι……κ.λ.π.....».
     Παρατηρήσεις.
     (2). Εν ανωτέρω. Παρά ταύτα δεν θεωρεί ως βεβαία σλαβικά τα Βάλτος, Ζάχολη, …Καλιάνη(6) ..… Παπαδίτσα, Μπούζι…..κ.λ.π.
     (6). Ο Vasmer  συνδέει αυτό με το Κολλιάνοι. Ο Δ. Γεωργακάς ενθ’ ανωτέρω σελ. 366 ερμηνεύει αυτό εκ του ονόματος Κόλιας. (Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών. Πελοποννησιακά. Τόμος ΙΑ. Σελ. 72).
     Έτσι λοιπόν και ο γνωστός Σλαβολόγος Vasmer δεν θεωρεί ως βέβαιο ότι το Καλλιάνη πρόκειται για σλαβικό τοπωνύμιο και το συνδέει με το «Κολλιάνοι». Δυστυχώς ούτε για το «Κολλιάνοι»,όπως και για το «Κολλή», μπορέσαμε να βρούμε κάτι σχετικό.
     Από προσωπικές μας όμως συνεντεύξεις, με κάποιους κατοίκους του εν λόγω χωριού, μας μετέφεραν ότι το όνομα του χωριού αυτού προήλθε από το γεγονός ότι στην περιοχή υπήρχαν παλαιότερα, πολλά πουλιά με την ονομασία «Καλλιανοί». Παρ’ ότι αναζητήσαμε την ράτσα των πουλιών αυτών δεν μπορέσαμε να την βρούμε. Η σωστή απόδοση κάποιας παραπλήσιας ράτσας πουλιών είναι «Καλιαγός» εξ’ ου και «Καλιαγοί». Η ράτσα των πουλιών αυτών πρόκειται για τα πουλιά, Ιύγξ (επιστ. ονομ. Lynx torquilla), ή αλλιώς σουσούρα, σουσουράδα, σφοντύλι, μυρμηκολόγος και τεντεντιά.
     Να σημειώσουμε ακόμα ότι το παρών χωριό δεν το βρίσκουμε απογεγραμμένο το 1700, ενώ αντιθέτως το απαντάμε μέσα από διάφορα έγγραφα από το 1821 και μετά.

     5. ΚΑΛΛΙΑΝΟΥ ΜΑΧΑΛΑΣ (ΚΥΜΗΣ)  ΝΟΜΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ

     Και για το μικρό αυτόν συνοικισμό σήμερα, παρ’ όλες τις φιλότιμες προσπάθειές μας και παρά την επικοινωνία μας με αρκετούς κατοίκους της περιοχής, μας δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν την πιθανή προέλευση του ονόματος, λόγω άγνοιας.

     6. ΚΑΛΛΙΑΝΟΣ (ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ) ΝΟΜΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ

     Καλλιανός: Χωρίον της επ. Καρυστίας του Ν. Ευβοίας. Κατ. 380. Υψ. 150. Έδρα ομων. Κοιν., εις την οποίαν υπάγονται και τα χωρία Αγαθόν, Σώτειρα (Γκιάλπηδες), Καλλέργον, Λενοσαίοι και Βράχος (Τζιναίοι). (Χάρη Πάτση. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 19).
      Το αυτό συνέβη και για το παραπάνω χωριό.
     7. ΚΑΛΙΑΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

     «Κάλιανη. Παλαιά ονομασία του χωριού Άλωρος της κοιν. Κορυφής της επ. Θεσσαλονίκης, του Ν. Θεσσαλονίκης. Το 1926 με το Δ. της 9-2-1926 (ΦΕΚ 55/1926) μετονομάστηκε από Κάλιανη σε Άλωρος». (Υδρία. Εγκυκλοπαίδεια. Σελ. 131).
     Και εδώ οι κάτοικοι με τους οποίους ήλθαμε σε επαφή δεν μπόρεσαν να μας δώσουν κάποια εξήγηση για το παλαιότερο όνομα του χωριού αυτού.

     8. ΚΑΛΛΙΑΝΑΙΪΚΑ (ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ) ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΕΙΟΝ ΣΠΑΡΤΗΣ

     Από προσωπική μας έρευνα και συζητήσεις με κάποιους κατοίκους του χωριού Καστόρειον Σπάρτης στο οποίο παλαιότερα υπήρχε ο συνοικισμός με το όνομα Καλλιαναίικα, να σημειώσουμε και εδώ πως στο εν λόγω χωριό υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ατόμων με το επώνυμο «Καλλιάνης», μας μετέφεραν ότι η παράδοση, την οποία είχαν ακουστά από τους παππούδες τους, λέει ότι οι «Καλλιανιώτες» έχουν την καταγωγή τους από το Καλλιάνι Γορτυνίας, δηλαδή από το χωριό μας. Αυτοί οι άνθρωποι έφθασαν στο μέρος αυτό γύρω και λίγο μετά τα χρόνια της επανάστασης, όπου έφτιαξαν τον συνοικισμό «Καλλιαναίϊκα» εις ανάμνηση του χωριού από το οποίο ξεκίνησαν. Επίσης πήραν και το επώνυμο «Καλλιάνης». Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να επισημάνουμε ακόμα το γεγονός ότι κοντά στο Καστόρειο συναντάμε και ένα άλλο χωριό με το όνομα Σερβαίϊκα. Ο έγκριτος Θ. Κ. Τρουπής στο έργο του «Σέρβου. Επιστροφή στις ρίζες μας», ο οποίος επισκέφθηκε τα Σερβαίϊκα υποστηρίζει ότι το χωριό αυτό φτιάχτηκε από Σερβαίους που μετοίκησαν στο μέρος αυτό. Δεν ξέρουμε αν οι Σερβαίοι ήταν συνεννοημένοι με κάποιους Καλλιαναίους αλλά ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι στο Καστόρειον συναντάμε το επώνυμο Ρουμελιώτης. Το επώνυμο αυτό που παραμένει με σημαντικό αριθμό οικογενειών και στο δικό μας χωριό. Οι Ρουμελιώτες του Καστορείου όμως υποστηρίζουν ότι έχουν την καταγωγή τους από το Λεπένι της Βορείου Ηπείρου. Την ακριβή γεωγραφική θέση του χωριού αυτού μπορείτε να δείτε στο τέλος του παρόντος στο αντίστοιχο σχετικό Παράρτημα. Για τους δικούς μας αναφερθήκαμε στα προηγούμενα.
     Οι ενδείξεις και οι πραγματικά σημαντικές αυτές συμπτώσεις μας αναγκάζουν μάλλον να δεχτούμε ότι τα Καλλιαναίϊκα του Καστορείου είναι φτιαγμένα από κάποιους Καλλιανιώτες που μετοίκησαν στο μέρος αυτό της Λακωνίας.

     7. ΚΑΛΛΙΑΝΑΙΪΚΑ (ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ) ΠΟΛΕΩΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

     Στον συνοικισμό αυτόν της πόλεως της Σπάρτης, που παλαιότερα λεγόταν με την προσφώνηση «Καλλιαναίϊκα», σήμερα τον συναντάμε με το όνομα «Αγία Βαρβάρα», όνομα που προσέλαβε από την τοπική εκκλησία της Αγίας, υπάρχει σημαντικός αριθμός οικογενειών με το επώνυμο «Καλλιάνης». Οι «Καλλιαναίοι» λοιπόν της Αγίας Βαρβάρας υποστηρίζουν ότι έχουν την καταγωγή τους από τα Καλλιαναίϊκα του Καστορείου καθότι κάποιοι προγονοί τους έφυγαν από εκεί και κατέβηκαν στην πόλη της Σπάρτης όπου ίδρυσαν τον συνοικισμό αυτόν. Και εδώ μας είπαν ότι και οι ίδιοι είχαν ακούσει από τους παλαιότερους ότι ή καταγωγή τους είναι από το Καλλιάνι Γορτυνίας.

     ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ


     Είδαμε σε γενικές γραμμές μερικά από τα υπόλοιπα Καλλιάνια του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου και τις εξηγήσεις που έχουν δοθεί, όσες ήταν δυνατόν και έχουν γίνει, από σχετικούς ή όχι που έχουν ασχοληθεί με το όνομα «Καλλιάνι».
     Προσπαθήσαμε να συλλέξουμε πληροφορίες, και πιθανές συγγένειες με τα υπόλοιπα Καλλιάνια του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου. Από την προσπάθειά μας αυτή προέκυψε ένα νέο στοιχείο και είδαμε κάποιες «αποικίες» παλιών συγχωριανών μας Καλλιαναίων στο Καστόρειον της Σπάρτης. Δυστυχώς όμως πέρα από το επώνυμο Ρουμελιώτης δεν μπορέσαμε να βρούμε άλλα συγγενικά επώνυμα καθότι τόσον στο δικό μας χωριό όσον και στο συνοικισμό του Καστορείου τα ονόματα άλλαξαν, στο πέρασμα του χρόνου.

     ΣΤ. ΓΕΙΤΟΝΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΑΝΙΟΥ


     Προτού καταγράψουμε κάποιες απόψεις από την μικρή μας έρευνα για την πιθανή ονομασία του χωριού μας, στο σημείο αυτό, θα θέλαμε να κάνουμε μια μικρή παρένθεση. Στην παρένθεση αυτή θα καταγράψουμε και θα δούμε μερικές απόψεις για την ετυμολόγηση και την ονομασία των πλησιόχωρων με το Καλλιάνι χωριών, που βρήκαμε μέσα από κάποιες εκδόσεις ή διάφορες άλλες καταγραφές που έχουν γίνει κατά το παρελθόν. Τούτο πιστεύουμε ότι θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλλίτερα και να διαμορφώσουμε μια περισσότερο έγκυρη και σωστή άποψη για την ονομασία του δικού μας του Καλλιανίου.
     Έτσι λοιπόν αφού λάβαμε υπ’ όψιν μας όσα καταγράψαμε στην εισαγωγή του κεφαλαίου «ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΚΑΛΛΙΑΝΙΟΥ» καθώς επίσης και το ότι «….Η επιστημονική μελέτη των τοπωνυμίων μόνο με ετυμολόγηση είναι προτιμότερα να μη γίνεται διόλου. Διότι η έρευνα τοπωνυμίων είναι πολυσύνθετη, απαιτεί τη γνώση πολλών πραγμάτων για το κάθε όνομα και τα στοιχεία αυτά πρέπει να εξακριβωθούν μ’ επίμονη και επίπονη έρευνα. Ιδιαίτερα απαιτεί γνώση της ιστορίας το τόπου, όπου απαντά το όνομα, και αναπαράσταση της ιστορίας του τοπωνυμίου, όσο είναι δυνατόν. Η χωρίς καμιά διάκριση και χωρίς προκαταλήψεις μελέτη σε μια περιοχή των τοπωνυμίων και του παρελθόντος και των σημερινών, είτε είναι ελληνικής είτε ξενικής προελεύσεως, είναι εξίσου ενδιαφέρουσα και, θα έλεγα, συναρπαστική όσο η σπουδή των αρχαιολογικών ευρημάτων του ιδίου τόπου ή των αποκρυπτογραφημένων κειμένων των μυκηναϊκών πινακίδων, που είναι γραμμένα σε συλλαβική γραφή…..». (Δ. Γεωργακά.Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965. Σελ. 159), ακόμα λάβαμε υπ’ όψιν μας και το ότι: «….Η ορθή μέθοδος έχει ως στόχο να χύση φως σε προβλήματα, που συνήθως είναι περίπλοκα και σκοτεινά, και η ετυμολογική ερμηνεία, ακόμη και όταν είναι σωστή, δεν μπορεί ν’ αποκαλύψη την ιστορία των ονομάτων στις λεπτομέρειές τους και επομένως στην ιστορία των τόπων και τις περιπέτειές τους. Η σωστή ονοματολογική μέθοδος λοιπόν, για να είναι τελεσφόρος, στηρίζεται στη συστηματική (θα έλεγα, σχολαστικά ακριβή) συλλογή και μελέτη του συνόλου των τοπωνυμίων μιας περιοχής κάτω από το φως της γλωσσολογίας, της λαογραφίας και της ιστορίας, μελέτη βασισμένη και στην τοπογραφία, τη γεωγραφία και την εθνογραφική σύνθεση της περιοχής στο παρελθόν. Και η μέθοδος αυτή απαιτεί υπεύθυνα εξακριβωμένα δεδομένα : τον αληθινό τύπο ή τύπους του κάθε ονόματος, ιστορικό και γλωσσικό προσανατολισμό του ερευνητή στην περιοχή μ’ έρευνες, όσο γίνεται, εξαντλητικές, προβολή παράλληλων ονομάτων από την ίδια περιοχή ή γειτονικές, εύρεση της μνείας του κάθε τοπωνυμίου σε μεσαιωνικά ή άλλα ντοκουμέντα και διαπραγμάτευση λεπτομερειών με επαρκή γνώση των σχετικών γλωσσών ή διαλέκτων και καταφυγή στη βοήθεια άλλων ειδικών….». (Δ. Γεωργακά. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά. Σελ. 159), ανατρέξαμε στην βοήθεια κάποιων περισσότερο ή λιγότερο ειδικών, αναζητήσαμε,συμπεριλάβαμε και καταγράψαμε κάποιες εργασίες τους, σχετικά με την ετυμολόγηση κάποιων πλησιόχωρων άλλων χωριών με το δικό μας.
     Είναι γνωστό επίσης ότι «....Είναι δυσερεύνητη και χάνεται στο σκοτάδι του παρελθόντος η πρώτη γένεση, ακμή και ιστορία των τόπων, γεγονότων και προσώπων. Δεν κατεγράφη με ακρίβεια και με στοιχεία από χρονικογράφους και ιστορικούς. Η πολεμική ιστορία του Μοριά από το 1715, που έφυγαν οι Ενετοί, ως το 1821, που εκήρυξαν οι Έλληνες τη λευτεριά τους, λυπηρό να το ειπή κανείς, πόσο είναι φτωχή σε αξιόπιστα κείμενα, σε χρονικά θυμήματα, γραμμένα ή από ανθρώπους που είδανε τα πράγματα με τα μάτια τους ή από μάρτυρες, που τα άκουσαν και τα φυλάξανε στη θύμησή τους.
     Ο ανεμοστρόβιλος Τουρκιάς και Αρβανιτιάς το 1770 -1780 και το γενικό ξενίτεμα των μορφωμένων Ελλήνων και του Μπραϊμη η φωτιά το 1825 - 1828 βοήθησαν στο γενικό σάρωμα των γραπτών μνημείων και «θάμα είναι να βρεθεί πιά καμμιά χειρόγραφη άγνωστη πηγή», τονίζει ο Ι.  Βλαχογιάννης. προλ. Αρματωλοί και Κλέφτες 1821….». (Α.Τσέλαλης. Απομν. Πλαπούτα. Σελ. 8).
     Τέλος σε κάποια πλησιόχωρα χωριά που έχει γίνει κάποια μικρότερη ή μεγαλύτερη ανάλογη εργασία είναι:

     1. ΒΛΑΧΟΙ ΣΗΜΕΡΑ ΧΡΥΣΟΧΩΡΙΟΝ

      «…..Το εν τη κοιλάδι του μέσου Αλφειού παρά τα ερείπια της Ηραίας χωρίου Βλάχοι, το υπό το όνομα τούτο και εν τοις μεσαιωνικοίς χρόνοις γνωστόν (Valaques) του Livre de la Conqueste) και το εν τινι δημώδει ποιηματίω σκωπτικώ αποδιδόμενον τοις Βλάχοις επώνυμον τζίντζιρας υπενθυμίζον το τσιντζάρος (=στρατιώτης του 5ου λεγεώνος) είνε τα μόνα τεκμήρια, ότι εν τοις Βλάχοις καλουμένοις της Πελοποννήσου υπάρχουσι και ομόφυλοι των Αρουμούνων της βορείας Ελλάδος…..». (Γεωργ. Ι. Καρβελά. Αι εν Πελοποννήσω Σλαυϊκαί εποικήσεις. Σελ. 15).
     Από την ίδια έκδοση και από άλλη σελίδα της αυτής εργασίας μπορούμε να πάρουμε:
     «…..Κατά του μεταξύ Αλφειού και Λάδωνος πεδινόν ως μέρος παρά την συμβολήν των ποταμών τούτων και εγγύς των ερειπίων της αρχαίας Ηραίας ευρίσκεται χωρίον Βλάχοι καλούμενον. Το όνομα του χωρίου τούτου, ήδη εν τω χρονικώ του Μορέως (εν τω Γαλλικώ κειμένω αναφερόμενον  (Valaques), ενισχύει την γνώμην, ότι προς της Φραγκοκρατίας ιδρύθη, ίσως πολύ πρό ταύτης, και υπενθυμίζει Βλαχορρουμανικήν των κατοίκων του καταγωγήν….
     ….το σκωπτικόν εκείνο ασμάτιον, όπερ ανωτέρω εμνημονεύθη, αναγκάζει ημάς ν’ αναγνωρίσωμεν εν τη λέξει τζίντζιρας τους στρατιώτας του 5ου λεγεώνος (τζιντζάρους) εν τοις προγόνοις των Βλάχων μερών τινών της Πελοποννήσου….». (Γεωργ. Ι. Καρβελά. Αι εν Πελοποννήσω Σλαυϊκαί εποικήσεις. Σελ. 39 - 40).
     Το χωριό αυτό καθότι πολλοί ιστορικοί το συνδέουν με το χωριό «Valaques» το οποίο αναφέρεται στην Γαλλική έκδοση του Χρονικού του Μορέως ήταν ένα από τους οκτώ φεουδαλικούς κλήρους της βαρονίας της Άκοβας. Το χωριό αυτό θεωρείται μαζί με τα χωριά Πρίνιτσα (= Πυρί), Λέβιτσα (= Βερβίτσα) και Σέρβια (= Σέρβου), θα τα δούμε παρακάτω, ίσως τα μοναδικά χωριά της περιοχής μας, για τα οποία γίνεται κάποια σχετική έγγραφη μνεία, τόσο βαθιά μέσα στον χρόνο. Η σύνδεση όμως αυτή δεν στηρίζεται σε κάποιες άλλες αποδείξεις, καθόσον μπορέσαμε να εξακριβώσουμε. Η αναφορά στα χωριά αυτά γίνεται όταν περί το 1263 έγινε μια μεγάλη μάχη περίπου ή περίπου κοντά στο ευρύτερο μέρος της Λιοδώρας, γιατί και εδώ οι γνώμες των ιστορικών τις οποίες θα εκθέσουμε αναλυτικότερα στην συνέχεια του παρόντος, διίστανται και η οποία κατέληξε στην πανωλεθρία της Βυζαντινής στρατιάς από τον Κρεστενιώτη Φράγκο στρατηγό Jean Katavas
     Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού Βλάχοι, εικάζεται καθόσον ξεκάθαρα μας μεταφέρει ο Γ. Καρβελάς ότι έχουν «…Βλαχορρουμανικήν καταγωγήν…», επειδή μερικά επώνυμα απαντώνται με την λέξη Τζίντζιρας, με την οποία αναγνωρίζονταν κάποιοι στρατιώτες της 5ης Ρωμαϊκής λεγεώνας.
     Μια δεύτερη εξ’ ίσου σημαντική αναφορά για το χωριό Βλάχοι είναι και η ακόλουθη: «….Αλλά του χωρίου Valaques τον προσδιορισμόν νομίζομεν ασφαλέστερον εκεί όπου σήμερον σώζεται κατωκημένος τόπος το χωρίον το φέρον το όνομα Βλάχοι, το ακριβώς αντιστοιχούν εις το κατά μετάφρασιν γαλλιστί παραδοθέν ημίν Valaques, αντί του χωρίου Βάχλια (Γενική απογραφή της Ελλάδος σελ. 288 δήμος Ελευσίνος αρ. 2) εις ό εν σημειώσει 3η παραπέμπει ο κ. Longnon. Ιδέ (Γενική απογραφή της Ελλάδος αρ. 6 Βλάχοι κατ. 269….». (Στεφ. Ν. Δραγούμη. Χρονικών Μορέως. Σελ. 239-240).
     Με άλλα λόγια το χωριό αυτό αναφέρεται με το όνομα «Valaques» σε κάποια αποσπάσματα του Ελληνικού ή και του Γαλλικού Χρονικού του Μορέως και απορούμε πως από το Γαλλικό «Valaques», «….το ακριβώς αντιστοιχούν εις το κατά μετάφρασιν γαλλιστί παραδοθέν ημίν…», προήλθε το Ελληνικό Βλάχοι.

     2. ΠΥΡΙ

     Κάποιοι ιστορικοί συνδέουν το όνομα του χωριού αυτού με το Βυζαντινό όνομα Πρινίτσα. Είπαμε στην αναφορά που κάναμε για το χωριό Βλάχοι ότι ήταν ένα από τα χωριά που αναφέρονται από το 1263 περίπου. Η σχετική καταγραφή έχει ως εξής: «….Εκεί μεταξύ των κωμών Belesi (Μπέλεσι), του τέως δήμου θελπούσης της Γόρτυνος (Χάρτης Γαλλικού επιτελείου και Γενικής Απογραφής της Ελλάδας σελ. 389) και Piri (Πυρί) του τέως δήμου Ηραίας (αυτόθι) ζητητέα η Perinca ή Pernica, ής το υποκοριστικόν ελληνικόν Πιρνίτσα έχει το πρώτον μέρος προσφέρον προς το όνομα Πυρί….». (Στεφ. Ν. Δραγούμη. Χρονικών Μορέως. Σελ. 136.
     Μια δεύτερη αναφορά σχετικά με το Πυρί, γύρω στο 1805, μας δίνεται από τον «γνωστό μας» πλέον Γάλλο πρόξενο της Πάτρας Πουκεβίλ. Η αναφορά αυτή έχει ως εξής:
     «…..Μετά από μισή λεύγα δρόμο μέσα σ’ αυτή την κοιλάδα, περνάμε ένα ορμητικό ποτάμι που χύνεται στον Αλφειό. Οι ντόπιοι το ονομάζουν Ρουφιά ή Ρουφό, καθώς και τον άλλο, τον μεγαλύτερο ποταμό που έχει αυτό το όνομα. Μια λεύγα πιο πέρα, δίπλα σ’ ένα άλλο ποτάμι, υπάρχει ένα χάνι και λίγο βορειότερα ένα χωρίο που λέγεται Ίρι ή Ίρα. Να πρόκειται άραγε για την αρχαία Ηραία, που πρέπει να ήταν κάπου εκεί κοντά; Και το ποτάμι που περάσαμε θα πρέπει να είναι ο Λάδων, που πηγάζει από την πίσω πλαγιά του βουνού του Αχμέτ – Αγά….». (Φραγκίσκου Πουκεβίλ. Ταξίδι στο Μοριά. Σελ 130).
     Ο ίδιος όμως ο Πουκεβίλ σε κάποιο άλλο σημείο της περιηγήσεως του, μας αναφέρει, «….Σχετικά με αυτή την παραλλαγή των ονομασιών, πρέπει να σημειώσω πως τα βουνά και τα ποτάμια έχουν πολλές φορές διάφορα ονόματα. Οι χωρικοί, όταν τους ρωτάς κάτι, είναι τόσο αγράμματοι και τόσο λίγο γνωρίζουν τον τόπο τους, που δεν μπορείς να βασιστείς στα λόγια τους….». (Φραγκίσκου Πουκεβίλ. Ταξίδι στο Μοριά. Σελ 141).
     Σχετικά περί του ονόματος του Πυρί η δική μας άποψη ενισχυμένη και από την ακόλουθη καταγραφή η οποία σχετικά αναφέρει ότι, «….Σχετικά με την δράση των Αρναούτηδων χαρακτηριστική είναι η πληροφορία που είναι χαραγμένη στον ενδέκατο στύλο της νότιας πλευράς του Θησείου, η οποία λέει: «1770 εχαλάσανε Αρνανουτάδες του Πιρί (προάστειον των Θηβών) και ηρίθανε οι Πιριώτες στην Αθήνα» (δημ, Καμπούρογλου: Ιστορία των Αθηνών εκδ. 1969, τομ. Α’ σ. 189)….». (Σ. Ι. Καργάκος. Αλβανοί, Αρβανίτες Έλληνες. Σελ. 163), θα λέγαμε πως το όνομα Πυρί, ως φαίνεται ήταν κάποτε και προάστιο της πόλεως των Θηβών, καθόσον πληροφορηθήκαμε. Προάστειο μιας περιοχής που έχουμε σοβαρές ενδείξεις για την εποίκηση κάποιων στοιχείων από τα Βορειοδυτικά τμήματα της Ελλάδας. Έτσι και εδώ το όνομα αυτό παρ’ όλο που θα μπορούσαμε να το συνδέσουμε με το Ίρι και κατά συνέπεια με το αρχαίο Ηραία, περισσότερο φέρνει από τις τελευταίες εποικήσεις κάποιων στοιχείων από τα Βορειοδυτικά τμήματα του ευρύτερου Ελληνικού χώρου. Ένα Πυρρή, ομόηχα τουλάχιστον προφερόμενου χωριού της Βορείου Ηπείρου, καθώς επίσης και μερικά ακόμα ομόηχα χωριά όπως, Χιλιομοδού και Τσιούκα, μπορείτε να δείτε στο τέλος του παρόντος στο αντίστοιχο σχετικό Παράρτημα.

     3. ΒΕΡΒΙΤΣΑ ΣΗΜΕΡΑ ΤΡΟΠΑΙΑ

     «….Σύμφωνα με αρχαιολογικές έρευνες θεωρείται ότι η ευρύτερη περιοχή Τροπαίων κατοικήθηκε από Πελασγούς πριν από το 2200 π.Χ. Μετά από το 1307 π.Χ. εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Βοιωτοί. Το όνομα Τρόπαια φαίνεται ότι προήλθε από το τρόπαιο που στήθηκε στην περιοχή από τη μάχη Θελπουσίων και Ελευσινίων και όχι από την αρχαία πόλη Τρόπαια που αναφέρει ο Παυσανίας. Στη θέση της σημερινής κωμόπολης υπήρχε μεσαιωνική πόλη πριν από το 1300 μ.Χ. με το όνομα Βερβίτσα, όνομα που οφείλεται σε Σλάβους που είχαν εγκατασταθεί εκεί. Η πόλη δημιουργήθηκε μετά την καταστροφή της αρχαίας Θέλπουσας….». (www.arcadia.ceid.upatras.gr)
     «ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΤΡΟΠΑΙΩΝ. Τα σημερινά Τρόπαια ελέγοντο μέχρι του 1911 «Βερβίτσα». Η λέξις Βερβίτσα είναι μάλλον Σλαβική και σημαίνει βοσκότοπον ή τόπον από ετιές….». (Ν. Ι. Φλούδα. Νέα του Βυζικίου. Ιανουάριος 1962. Φ. 19ον).
     Κατά μια άλλη άποψη και στην προσπάθεια ετυμολόγησης κάποιας άλλης Βερβίτσας, από τις υπόλοιπες δύο που υπάρχουν στην Πελοπόννησο, από κάποια πηγή η οποία μας διαφεύγει στο παρών σημείο η λέξη Βερβίτσα προήλθε από την Σλάβικη λέξη Berber που συμαίνει κούρεμα, ότι εκεί κούρευαν τα πρόβατα, εξ ού και το σημερινό μπαρμπέρης ή κουρέας.
     Μερικοί ιστορικοί ταυτίζουν το χωριό αυτό με το Βυζαντινό χωριό «Λεβίτσα» το οποίο όπως προείπαμε, αναφέρεται και καταγράφεται στο Ελληνικό Χρονικό του Μορέως. Στην Λεβίτσα κατέφυγε μετά την ήττα από τον Φράγκο Ντε Καταββά ο αδελφός του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου Κωνσταντίνος ή άλλως Μέγας Δομέστικος. Η αναφορά για την Λέβιτσα και η ταύτιση του χωριού αυτού με την παλαιότερη Βερβίτσα έχει ως εξής: «….Την Λέβιτσαν ο αυτός εκδότης Σμίτ θέλει θέσιν επί του οροπεδίου. Αλλά το Ελληνικό Χρονικόν εικονίζει τον εν φυγή Παλαιολόγον οδηγούμενον από Πρινίτσης («εκείθεν») δια της Λεβίτσης («εκ την Λέβιτσαν») όπως αναβή εις το οροπέδιον («στην Κάπελη ανέβη»). Από δε της Πρινίτσης, της κειμένης ως εδείχθη (Πυρί), επί της αριστεράς όχθης του προταμού (Χάρτης Γαλλικού Επιτελείου: Rouphia εν τη Ηραία ή Λειοδώρα) είτε εκείθεν απ’ ευθείας είτε δια Σέρβου, - αν δεχθή της ως πιθανώτερον ότι εκεί εγκατέλιπε τον στρατόν αυτού ο Σεβαστοκράτωρ, - επί της προς της Κάπελην διόδου συμπίπτει η σημερινή κώμη Βερβίτσα (Χάρτης Γαλλικού επιτελείου Vervitsa εν τω υπό την κλήσιν Akovaes – γνωστώ οροπεδίω), ής το όνομα φαίνεται ως εκ παρακρούσεως μετατραπέν εις το εν τω Ελληνικό Χρονικόν Λέβιτσα. Όνομα «Λέβιτσα» ουδαμού της Πελοποννήσου ούτε επί του χάρτου, ούτε εν Γενικής Απογραφής της Ελλάδος, ούτε εν B.D.C. ( = απογραφή PACIFICO – 1704) απαντά….». (Στεφ. Ν. Δραγούμη. Χρονικών Μορέως. Σελ. 172).
     Σε εκείνο όμως που θα θέλαμε να σταθούμε λίγο στο σημείο αυτό, είναι το γεγονός ότι αν η Λέβιτσα ήταν το παλαιότερο όνομα της Βερβίτσας (=Τροπαίων), τότε πως θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε το φαινόμενο ότι ο Μέγας Δομέστικος κατέφυγε στο μέρος αυτό το οποίο, ως γνωστόν, δεν απέχει περισσότερο από τέταρτο της ώρας από την Άκοβα. Από την Άκοβα πως ως γνωστόν ήταν φίλη και σύμμαχος των Φράγκων. Έτσι λοιπόν μένει να υποθέσουμε ότι το τοπωνύμιο Λέβιτσα περισσότερο δεν ανταποκρίνεται με το παλαιότερο όνομα της Βερβίτσας και για τον λόγο αυτό συνδέσαμε το όνομα αυτό με το παλαιότερο δικό μας τοπωνύμιο την Λεβίτιζα ή Λεβείτιτσα ως ήδη έχουμε εκθέσει στα προηγούμενα.

     4. ΣΕΡΒΟΥ

     Μιας και ο λόγος περί του Χρονικού του Μορέως και της μάχης του 1263 μεταφέρουμε εδώ μερικούς στοίχους του:

«….Οι Φράγκοι αποστάθησαν σφάζοντα τους Ρωμαίους
έμποδον μέγαν ηύρασιν τα δάση της Πρινίτσας,
τους τόπους εκείνους τους σκληρούς και πολλά δασωμένους.
Εκεί εγλύτωσαν οι Ρωμαίοι, όσοι εδράμαν κ’ εμπήκαν
……………………………………………………………
Οι Φράγκοι αποστάθησαν σκοτώνων τους εχτρούς τους,
κι ως είδαν πάλε ότι εφύγαν κ’ επιάσαν τα βουνία
εις του δρυμώνες έφυγαν εκεί προς τον στρατέαν (σ.σ. την Ομηρική πόλη Στρατίη)
……………………………………………………………
Οι Φράγκοι γαρ εμείνασιν ετότε εις τα Σέρβια
επεί αν ήθελαν να έλθουν να μείνουν παρακάτου
ουδέν εδύνονταν να υπάν οτ΄ήσαν κοπιασμένοι,
και δια το κέρδος το πολύ το είχασι κερδίσει….».

     Τούτων των Σερβίων το όνομα επί μεν του Χάρτη του Γαλλικού Επιτελείου ευρίσκομεν μικρόν υπεράνω της πρωτευούσης του τέως δήμου Ηραίας, Παλούμπα (Paloumba) ούτω γεγραμμένον: Servoi = Σέρβοι….». (Στεφ. Ν. Δραγούμη. Χρονικών Μορέως. Σελ. 171).
     Μια ακόμα αξιοπρόσεκτη καταγραφή για το χωριό Σέρβου είναι και η ακόλουθη:
     «Σέρβου. Χωριό της Γορτυνίας. Στις καταστάσεις του ενετικού στρατού μνημονεύονται ένδεκα Στρατιώτες με αυτό το όνομα,(3) (σχετ. παραπομπή (3), όπου ακολουθεί ο κατάλογος των ονομάτων από το 1409 μέχρι του 1565), και πιθανόν η ονομασία του χωριού να οφείλεται σε κάποιον από την οικογένεια αυτή. Ο πρώτος αναγραφόμενος λέγεται Andrea S.(erva). Σε μικρή απόσταση από το χωριό σώζεται ένα μικρό εκκλησάκι πιθανώς καθολικόν μικρού μοναστηριού, αφιερωμένο στην μνήμη του Αγίου Ανδρέα, γνωστό ως το «Αγιαντριάς». Προ της ανακαινίσεώς του θα μπορούσε να θεωρηθή κτίσμα των μεσαιωνικών εκείνων χρόνων που συμπίπτουν με την παρουσία και ενδεχομένως την πρόνοια αυτής της οικογένειας του Ανδρέα Σέρβα στο κέντρο της Αρκαδίας. (Και άλλοι Σέρβοι παρουσιάζονται στην Ευρυτανία την ίδια περίπου εποχή ….)….».  (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 318).
     Παρ’ ότι οι υπάρχουσες καταγραφές δεν μας διευκρινίζουν την πιθανή ονομασία του εν λόγω χωριού, εν τούτοις η ετυμολογική του ανάλυση μας αναγάγει στην πρωτοκατοίκησή του, από κάποιον που ήρθε από τα βορειότερα της Βαλκανικής και πιθανότερα από την Σερβία.

     ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ

     Αυτά ήταν τα χωριά που όπως είπαμε βρήκαμε κάποια ίχνη για την παρουσία τους στο βάθος του χρόνου. Είπαμε επίσης ότι οι γνώμες των ιστορικών για την ταύτιση των χωριών αυτών, σύμφωνα με τα «λεγόμενα» του «Χρονικού του Μορέως», διίστανται. Μια καλή τοποθέτηση από ιστορικής άποψης γνώμη, στην οποία θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε είναι και αυτή που επισυνάπτουμε στο τέλος του παρόντος στα σχετικά παραρτήματα, για την Πρινίτσα (Παράρτημα 1Παράρτημα 2 και Παράρτημα 3), για την Λέβιτσα και για τα Σέρβια
     Όπως στα σχετικά παραρτήματα αναλύονται οι θέσεις και μάλλον οι περισσότερο έγκυρες απόψεις του ιστορικού Ανδρέα Δ. Μπούτσικα στο έργο του η «Η Φραγκοκρατία στην Ηλεία 1205 – 1428», μας είναι απίθανο να δεχτούμε ότι τα χωριά αυτά της περιοχής μας, όπως η Πρίνιτσα, η Λέβιτσα και τα Σέρβια,  επρόκειτο για τα χωριά που αναφέρονται στο Ελληνικό ή Γαλλικό Χρονικό του Μορέως.
     Μια ακόμα δική μας γνώμη που θα μπορούσαμε να εκφράσουμε στο σημείο εδώ είναι ότι, παραμένει άξιον απορίας πρώτον και προφανώς απίθανο δεύτερον, να δεχτούμε πως ο αδελφός του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, ο οποίος νικήθηκε στην μάχη αυτή του 1263 αναζήτησε καταφύγιο στην Λέβιτσα (= Βερβίτσα). Τούτο γιατί, ως ήδη έχουμε εκθέσει, θα ήταν τραγικό να αναζητήσει καταφύγιο στο μέρος αυτό ο Μέγας Δομέστικος, λόγω του ότι η Βερβίτσα η οποία να ξανασημειώσουμε εδώ ότι απείχε, όπως και σήμερα, από την Άκοβα και δη τους συμμάχους των Φράγκων λιγότερο από ένα τέταρτο της ώρας.
     Και ενώ αυτά έχουν καταγραφεί για τα λίγα αυτά χωριά της περιοχής μας, ας συνεχίσουμε την ξενάγησή μας στα υπόλοιπα του ευρύτερου χώρου της περιοχής μας που εξετάζουμε εδώ.

     5. ΡΕΝΕΣΙ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΣΤΡΑΚΙ

     «Ρένεσι. Χωριό της Γορτυνίας, το σημερινό Καστράκι. Το επίθετο ανήκει σε πολυμελή οικογένεια Στρατιωτών αλβανικής πιθανόν καταγωγής που συναντάται συχνά σε στρατιωτικά ενετικά έγγραφα»(6). Στην σχετική παραπομπή (6) επικαλείται αρκετά ονόματα όπως Renissi Geta από το (1481-2)…., μέχρι ….. R.(enessi). οικογένεια, Michal, Hettor το (1599)….». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 316).  
     Κύρια πηγή από όπου αντλεί τα συμπεράσματα αυτά ο Κος Τ. Μαύρος είναι το έργο του Κων. Ν. Σάθα, Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας. Καθόσον ο ίδιος μας λέει: «….Πολύ προ της εμφανίσεως του βιβλίου του Vasmer, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για την προέλευση των τοπωνυμίων της Πελοποννήσου, παραθέτει ο Κων. Ν. Σάθας εις το έργον του Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας….».
     Εδώ θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι ο Κος Τ. Μαύρος σχεδόν όλα τα δυσκολοερμήνευτα χωριά της ευρύτερης περιοχής της Γορτυνίας στηριζόμενος στο έργο του Κ. Σάθα, τα έχει ετυμολογήσει σύμφωνα με κάποιους Ενετικούς στρατιωτικούς καταλόγους και τα περισσότερα εξ’ αυτών τα αποδίδει σε ονόματα στρατιωτών. Θα δούμε αρκετά ακόμα πλησιόχωρα με το Καλλιάνι χωριά να ετυμολογούνται έτσι όπως μας τα παρουσιάζει ο Τ. Μαύρος, στην πορεία του παρόντος.
     Η δική μας άποψη σχετικά με την λέξη «Ρένεσι», καθόσον η μικρή μας έρευνα έδειξε, είναι ότι πρόκειται για μια παλαιό - σλαβική λέξη που αποδίδεται με την λέξη «RENESANSA» και σημαίνει αρχαιολογικός χώρος. Η άποψη αυτή, ότι δηλαδή πρόκειται για ένα Σλαβικό τοπωνύμιο που σημαίνει αρχαιολογικός χώρος, ενισχύεται και από τις ήδη υπάρχουσες καταγραφές περί του χωρίου «Όγκειον», που έχουμε από τον Παυσανία. Πιθανόν το «Όγκειον» θα πρέπει να αναζητηθεί περίπου ή κοντά στου Ρένεσι.
     Χωριό επίσης με το ίδιο όνομα, Ρένεσι, συναντάμε στην απογραφή του 1700 και στην περιοχή Γαστούνης του Ν. Ηλείας, σήμερα αναφέρεται σαν Ξηροχώρι, (Β. Παναγιωτόπουλος. Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου. Σελ. 303), καθώς επίσης με το αυτό όνομα φέρονται απογραμμένα δύο ακόμα χωριά στο «κατάστιχο τιμαρίων ΒΔ Πελοποννήσου, 1461/1463 στην Σόφια, στο τμήμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης ‘’Κύριλλος και Μεθόδιος’’», (Β. Παναγιωτόπουλος. Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου. Σελ. 222 και 223 αντίστοιχα). Εικάζουμε δε ότι και στα ανωτέρω χωριά υπήρχαν παλαιότερα κάποιοι αρχαιολογικοί χώροι, εκ των οποίων προέκυψε και η ονομασία των.

     6. ΖΟΥΛΑΤΙΚΑ Ή  ΖΛΑΤΙΚΑ ΣΗΜΕΡΑ ΑΕΤΟΡΑΧΗ

     «Ζουλάτικα ή Ζλάτικα: Είναι η παλαιά ονομασία του χωρίου, το οποίον σήμερον ονομάζεται Αετορράχη και εις το οποίον ανήκουν τα αναγραφόμενα τοπωνύμια. Όσον αφορά εις την προέλευσιν της λέξεως «Ζουλάτικα», δύο είναι αι εκδοχαί, αίτινες, κατά παράδοσιν, εκυκλοφόρησαν.
     1). Λέγεται ότι ο πρώτος κάτοικος του χωρίου ελέγετο Ηλίας Ντίκας, όστις εγκατεστάσθη ενταύθα εκ Μεγαλουπόλεως μετά ποιμνίων εξ αιγών και προβάτων, λόγω του δασώδους της περιοχής. Και εκ χρησιμοποιήσεως της φράσεως «Στου Λιά Ντίκα» και κατά παραφθοράν αυτής έμεινε η λέξις Ζουλάτικα και Ζλάτικα.
     2). Λόγω του δασώδους της περιοχής η διαμονή των πρώτων κατοίκων ήτο άγνωστος εις τους Τούρκους. Κάποτε όμως επληροφορήθησαν περί της διαμονής των και τους επισκέφθηκαν δια να διαπιστώσουν πόσοι ήσαν, αλλά και δια να εισπράξουν τους ανάλογους φόρους. Ερωτηθέντες μετά την επιτόπιον έρευναν και επίσκεψίν των υπό άλλων Τούρκων, τι άνθρωποι κατοικούν εκεί, απήντησαν ειρωνικώς και μάλλον περιφρονητικώς Ζουλάπια κατοικούν. Και αι δύο εκδοχαί περιέχουν, κατά την γνώμην μας την σχετικήν ετυμολογικήν και μεταφορικήν αλήθειαν….». (Ι. Νικολακόπουλου. Γορτυνιακά. Τόμος τρίτος. Σελ. 360).
     Και για το χωριό αυτό αλλά και για του Βρετουμπούγα που θα ακολουθήσει φαίνεται σε όλο του το μεγαλείο αυτό που καταγράφει ο Χ. Κωνσταντινόπουλος στην σχετική καταγραφή: «…είναι ενδεικτικό αυτό για τον τρόπο με τον οποίο ο λαός, προσαρμόζοντας τα άγνωστα στα γνωστά, αλλάζει τα τοπικά ονόματα….». (Χρ. Κωνσταντινόπουλου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 123).
     Έτσι και εδώ θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει συμβεί κάτι ανάλογο. Και εδώ θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε αυτό που μας μεταφέρει ο Κος Ι. Νικολακόπουλος στο έργο του «Τοπωνύμια του χωριού Αετοράχης» μέσα από τα «Γορτυνιακά», ότι αρκετοί απλοϊκοί άνθρωποι στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν κάποια ονόματα ή τοπωνύμια προσέδιδαν σε αυτά κάποιες «απαίδευτες» ερμηνείες βάση κάποιων ομόηχων προτάσεων ή λέξεων. Και είναι άξιο απορίας πως από την πρώτη καταγραφή του 1698 η οποία καταγράφει το εν λόγω χωριό σαν «Sullatika – Cuvareoi», (Σουλάτικα – Κουβαραίοι), το όνομα αυτό «ξέπεσε» στο γνωστό Ζλάτικα ή Ζουλάτικα. Όσο για τον «Λιά τον Ντίκα» θα λέγαμε ότι κάτι «φέρνει» σαν τον δικό μας τον Καλό Λιά ή τον Λιάνη.
     Η δική μας άποψη γύρω από το όνομα του παρόντος χωριού είναι ότι η ετυμολογία του θα πρέπει να αναζητηθεί στον όρο «Sulla» ή «Sulli» και ότι οι πρωτοκατοικήσαντες προφανώς ήταν κάποιοι με το επώνυμο Κουβαράς εξ ου και το Κουβαραίοι.
    
     7. ΒΡΕΤΕΜΠΟΥΓΑ Ή ΒΡΕΤΟ ΜΠΟΥΑ ΣΗΜΕΡΑ ΔΟΞΑ

      «ΔΟΞΑ (ΒΡΕΤΟΥΜΠΟΥΓΑ). Το χωρίον αυτό κατά τινα παράδοσιν ήτο τσιφλίκι ενός Μπούγα πλουσίου, εξ ού έλαβε και το όνομα εκ της φράσεως «βρέ του Μπούγα!….». (Ν. Ι. Φλούδα. Νέα του Βυζικίου. Δεκέμβριος 1961. Φ. 18ον).
     Ναι μεν εδώ θα συμφωνούσαμε ότι από τους πρώτους κατοίκους, καθόσον και η πρώτη εγγραφή του 1698 αφήνει να φανεί καθαρά, ήταν ο Vreto Buas, αλλά το όνομα το χωριό δεν το οφείλει στην φράση «βρέ του Μπούγα!» περισσότερο αλλά από κάποιον Vreto Bua πιθανόν παρακλάδι της γνωστής και ονομαστής Ηπειρώτικης οικογένειας των «Μπούα». Είναι προφανές ότι το όνομα του χωριού προήλθε από κάποιες οικογένειες που ήρθαν από τα βορειότερα τμήματα του Ελληνικού χώρου.

     8. ΑΛΒΑΝΙΤΣΑ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΟΝ

     Ο Γ. Ι. Μιχαλακόπουλος (τ. Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαιδεύσεως και δάσκαλος που πέρασε κάμποσα χρόνια και από το Καλλιάνι), στο βιβλίο του «Το Σταυροδρόμι Αρκαδίας και ο οικισμός Μαυράδας» στις σελίδες 196 – 198 στην προσπάθεια που κάνει να προσεγγίσει το θέμα «Πιθανολόγηση του ονόματος Αλβάνιτσα» μας λέει: «….στο κεφάλαιο ιστορία του χωριού έγινε ευρύς και πιστεύουμε πειστικός λόγος, ότι τοπωνύμια σε -ιτσα είναι, χωρίς αντίρρηση, Σλαβικής προελεύσεως….». Στην συνέχεια αφού εκθέτει και αναλύει το πρώτο συνθετικό της λέξης Αλβα με τις παραλλαγές Αλβα – Αλμπα – Αρβα – Αλπα, λέει: «….Τέλος, με το αλβα μπροστά, δε σημαίνει ότι το χωριό μας ωνομάστηκε ή ιδρύθηκε από Αλβανούς. Μια μικρή μόνον επιφύλαξη, θα μπορούσε να διατυπώσει κανείς, ως προς τους Αρβανίτες, οι οποίοι μπορεί και να βρήκαν το όνομα αυτό, στο χωριό, αν φυσικά ήρθαν κι εγκατεστάθηκαν, σε αυτό, σύμφωνα με όσα σχετικώς, προαναφέραμε, επ’ αυτού…..». Και καταλήγει στο συμπέρασμα: «….Καθένας ας κάνει, πλέον, τις δικές του υποθέσεις αφού η πρώτη κατοίκηση και ονομασία του χωριού μας παραμένει ιστορικό ζητούμενο». (Γ. Ι. Μιχαλακόπουλος. Το Σταυροδρόμι Αρκαδίας και ο οικισμός Μαυράδας. Σελ 196 – 198).
     Κάποιοι άλλοι ιστορικοί εντάσσουν την προέλευση της ονομασίας του εν λόγω χωριού από κάποιες οικογένειες που και αυτές έχουν τις ρίζες τους από τα βορειότερα τμήματα του Ελληνικού χώρου. Προφανώς όπως και το όνομα του χωριού αφήνει να εννοηθεί θα συμφωνούσαμε ότι πρόκειται για κάποιο Αρβανίτικο τοπωνύμιο κατάλοιπο κάποιας ταραγμένης εποχής.

     9. ΤΟΥΜΠΙΤΣΙ

     «….Λέγεται δε, ότι από την λέξιν «τύμβος» του μνήματος της Τρυγόνος, εσχηματίσθη η σημερινή λέξις «Τουμπίτσι»….». (Ν. Ι. Φλούδα. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 364).
     «….Ο Κανδηλώρος εις την Αρκαδικήν του επετηρίδα (τ. Α’ (1903) σ. 184) λέγει ότι δεξιά του Λάδωνος εκτείνεται το Τουμπίκι και ότι εκεί υπάρχει ναΐσκος του Αγίου Αθανασίου. Εικάζει δε, ότι εκεί«….ίσως ήτο ο ναός του Ασκληπιού και το τύμβος (Τουμπίκι) της τροφού του»….». (Ν. Ι. Φλούδα. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 361).
     Σύμφωνα με τις υπάρχουσες καταγραφές αφήνεται να εννοηθεί πως το όνομα του χωριού προήλθε από τον εκεί ευρισκόμενο τύμβο εξ΄ ου και το όνομά του, Τουμπίτσι. Να σημειώσουμε εδώ πως το εν λόγω χωριό δεν απογράφεται στην απογραφή του 1700. Η παράδοση του Καλλιανίου «θέλει» το όνομα, του εν λόγω χωρίου από τον «Βασιλιά» Τούμπα (?) εξ’ ου και Τούμπι (τοπωνύμιο) της περιοχής του χωριού.

     10. ΜΑΖΑΡΑΚΗ

     «Μαζαράκη. Η λέξις Μαζαράκη απαντά ως όνομα τριών Κοινοτήτων και χωρίων της Ελλάδος (επαρχιών Πατρών, Ηλείας και Δωδώνης) καθώς και ως τοπωνύμιον εις την περιφέρειαν της Κοινότητος Βυζικίου.
     Του Μαζαράκη κατά τον Νικ. Πολίτην (Γνωμοδοτήσεις επιτροπής τοπωνυμιών σ. 50) προέκυψε μάλλον από σπουδαίον κάτοικον του χωρίου Μάζι της Αλβανίας, το οποίον Αλβανιστί λέγεται Μαζαράκ, ή από κατοίκους του αυτού χωρίου, οίτινες κατά του ΙΔ’ αιώνος υπό τον φύλαρχον Λιώσαν κατήλθον εις Ελλάδα και εγκατεστάθησαν εις αυτήν….». (Ν. Ι. Φλούδας. Βυζικιώτικα. Τόμος Πρώτος. Σελ. 198).
     Η εξήγηση του ονόματος του παλαιότερου αυτού χωριού, το οποίο σήμερα παραμένει σαν αγροτική περιοχή της τέως κοινότητας Βυζικίου, η οποία μας καταγράφει ο Ν. Ι. Φλούδας, νομίζουμε ότι ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Το χωριό αυτό επίσης δεν απογράφεται στην απογραφή του 1700.
     Μια δεύτερη αναφορά για το εν λόγω χωρίο και η ακόλουθη:
     «….Μαζαράκι. Τοπωνύμιο που εμφανίζεται μόνο στον κατάλογο της Expedition 1829. Δεν αποτέλεσε ποτέ κανονικό χωριό με την πλήρη έννοια του όρου, παρόλο που κατοικήθηκε κατά καιρούς σε μονιμότερη βάση από μερικές οικογένειες καλλιεργητών, όπως στα 1829. Σύμφωνα μ’ ένα σκαρίφημα που παρουσιάζει ένα τμήμα του τέως δήμου Τροπαίων, το Μαζαράκι βρισκόταν ανάμεσα στο χωριό Βυζίκιον και στον Λάδωνα (Φλούδας, Βυζικιώτικα, Ι, σελ. 189 και 198 – 200)….». (Β. Παναγιωτόπουλος. Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου. Σελ. 370).
     Σχετική αναφορά στο αναφερόμενο «σκαρίφημα» και την ακριβή τοποθεσία του εν λόγω χωρίου μέσα από τις σελίδες τα Βυζικιώτικα του Ν. Ι. Φλούδα, μπορείτε να δείτε στο τέλος του παρόντος στο ανάλογο Παράρτημα.

     11. ΣΠΑΘΑΡΙ

     «Σπάθαρη. Χωριό βορειοδυτικά από τα Τρόπαια Γορτυνίας που ενδέχεται να οφείλη το όνομά του και αυτό σε Στρατιώτες ( Spatharo Andrea (1482) και Spatari Jani (1502)), μολονότι η προέλευση βασικά πρέπει να είναι βυζαντινή (σπαθάριος)». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 319).
     Για το δυσκολοερμήνευτο αυτό όνομα δεν έχουμε κάποια άποψη. Σπαθάριος ήταν ο στρατιωτικός διοικητής, των Βυζαντινών χρόνων, κάποιας περιοχής.

     12. ΨΑΡΙ

     «Ψάρι. ....Ήταν κάποτε μια καταπράσινη δασώδης τοποθεσία, σε υψόμετρο 860 μ., στους πρόποδες του βουνού Άγιο-Λιάς. Οι πρώτοι οικιστές, νομάδες που έφτασαν εκεί για να ξεκαλοκαιριάσουν με τα κοπάδια τους, την ονόμασαν Ψάρι. Η λέξη στα αρβανίτικα σημαίνει “ρίζα του βουνού”. Στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλοι και άλλοι, με αποτέλεσμα ο αρχικός οικισμός να μετεξελιχθεί στο μετέπειτα γνωστό Ψάρι Ηραίας Γορτυνίας. (+ Αρχιμανδρίτης  Ισίδωρος  Τσόρβας. Προϊστάμενος Ιερού Ναού Παναγίας Μαρμαριωτίσσης   Χαλανδρίου).
     Μια ακόμη σχετική καταγραφή για το «ΨΑΡΙ» είναι και η ακόλουθη:
    «Ψάρι. Το τοπωνύμιο αυτό το συναντούμε σε δυο σημεία στη Γορτυνία, ένα στην Κορινθία, ένα στην Τριφυλία, και ένα στην περιοχή Κολώνεια της Αλβανίας(9) (σχετ. παραμπομπή επικαλείται τονPouquevilleVoyage de la Grece, 1. Page 243). Στην οικογένεια αυτή πολυμελή και διεσπαρμένη, ανήκουν πολλοί «Στρατιώτες»(10). (σχετ. παραπομπή Psari Zorzi (1504)……P(sariPiero (1552))….». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 320).
     Είναι προφανές ότι το όνομα του χωριού εδόθη από την «ρίζα του βουνού» στο οποίο ευρίσκεται και από την ανάλογη Αρβανίτικη έκφραση.

     13. ΜΠΟΥΓΙΑΤΙ ΣΗΜΕΡΑ ΛΥΣΣΑΡΕΑ

     «Μπουγιάτι. Χωριό στην περιοχή του δήμου Ηραίας, το σημερινό Λυσσαρέα, που προφανώς θα πρέπει να συνδεθή με μέλος της μεγάλης οικογένειας των Μπούα….». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 315).
     Και εδώ μάλλον το όνομα του χωριού θα πρέπει να συνδεθεί με κάποια παρακλάδια της οικογένειας των Μπούα. Το χωριό αυτό να σημειώσουμε ότι δεν φέρεται απογεγραμμένο στην Βενετική απογραφή του 1700.

     14. ΜΠΕΛΕΣΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΝ Ή ΤΡΙΠΟΤΑΜΙΑ

     «Μπέλεσι. Η σημερινή Τριποταμιά του δήμου Θέλπουσας. Το τοπωνύμιο είναι Σλαβικό. Ή λέξη Belo σημαίνει λευκός. Απαντάνται συνήθως σε τοπωνύμια που ευρίσκονται κοντά σε πηγές. Πηγή Μπέλεσι αναφέρεται στην Τροιζηνία, στη Γορτυνία, στην Αργολίδα, στη Θεσσαλία, περιοχή Τρικκάλων Καρδίτσης, και όρος Μπέλες στην Μακεδονία…..». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 314).
     Μια δεύτερη αναφορά για το εν λόγω χωριό και η ακόλουθη:
«….Το Μπέλεσι (όμορφος τόπος) μετονομάστηκε το 1927 (Γ. Α. Κ.ΦΕΚ179/20-8-1927)  σε Τριποταμιά, με οικισμούς την Καπελίτσα και τα Χάνια. Έλαβε το όνομα από τη θέση της συμβολής των τριών ποταμών….». (Ι. Θ. Γαλάνης. Ο τέως Δήμος Θελπούσης Γορτυνίας. Σελ. 361).

     15. ΧΩΡΑ Η ΧΩΡΕΣ

     «Χώρα ή Χώρες. Το χωριό Χώρα εμφανίζεται στα Βενετικά έγγραφα το 1698 με το όνομα Τσακοκαίοι Χώρα και αργότερα στις αρχές του 18ου αιώνα με την απλή μορφή Χώρα. Η ετυμολογία του ονόματος Τσακονία σύμφωνα με νεότερες  έρευνες για τις «Τσακονίες» σημαίνει κατά τους Βυζαντινούς χρόνους στρατιωτικές φρουρές. Έτσι αποδεικνύεται ότι η περιοχή λόγω της στρατιωτικής θέσης της κατοικήθηκε από πολύ παλιά και μάλιστα στα χρόνια των Βυζαντινών. Σήμερα στην περιοχή αυτή υπάρχει και τοπωνύμιο Τσακονέικα. Το 1698 το χωριό κατοικείται από 23 οικογένειες ενώ η περιοχή Εντρινές (σημερινή ονομασία Πανηγυρίστρα) κατοικείται από 3 οικογένειες…..». (Ι. Θ. Γαλάνης. Ο τέως Δήμος Θελπούσης Γορτυνίας. Σελ. 361).

     16. ΜΠΕΤΣΙ ΣΉΜΕΡΑ ΑΓΙΟΝΕΡΙΟΝ

     «Μπέτση. Χωρίον της επαρχίας Γορτυνίας…. ένας στρατιώτης με το όνομα Bezi αναφέρεται στον ενετικό στρατό (Bezi Jani 1511)…..». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 314).

     17. ΛΙΟΠΕΣΙ

     «Λιόπεσι ή Λόπεσι. Χωριό της περιοχής Ψωφίδος, υπαγόμενο άλλοτε στο βιλαέτι της Καρύταινας. Στρατιώτες της πολυπληθούς αυτής οικογένειας, που τοπωνύμια με το όνομά της συναντώνται και σε άλλα σημεία του ελληνικού χώρου αναφέρονται από τον Κων. Σάθα….». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 312).

     18. ΣΤΡΕΖΟΒΑ ΣΗΜΕΡΑ ΔΑΦΝΗ

     «….Το όνομα Στρέζοβα  σαν τοπωνύμιο και οικισμός, αποδίδεται στους Σλάβους  που ήρθαν στην περιοχή τον 7ο-8ο αιώνα μ.Χ., βρήκαν  ελεύθερο το χώρο με μεγάλο δάσος βελανιδιών και βοσκοτόπια  (αυτό άλλωστε σημαίνει η λέξη «στρέζοβα») και κατέφυγαν εδώ για επιβίωση. Εδώ οι Σλάβοι έμειναν 150 χρόνια περίπου. Ο ντόπιος πληθυσμός, των πρόσφατα καταστραφέντων από την πολιτική του Μ. Θεοδόσιου (που κατέστρεψε τους αρχαίους ναούς και αγάλματα και έτσι απαγόρευσε την ομαδική λατρεία -βασικό συνδετικό παράγοντα των ορεινών πληθυσμών), τις επιδρομές του Αλάριχου τους σεισμούς και τις επιδημίες της εποχής εκείνης, αρχαίων πόλεων και οικισμών, ελαττωμένος, διασκορπισμένος  και διωγμένος  σε βουνά, αγρούς και βοσκοτόπια δεν ήρθε σε σύγκρουση με τους φιλειρηνικούς, κατά τα άλλα ξένους. Όταν όμως οι ξένοι έγιναν  επικίνδυνοι για την κεντρική εξουσία του Βυζαντίου με την επίθεσή τους κατά της Πάτρας, τότε αυτοί εξεδιώχθησαν ή εξελληνίστηκαν βίαια με φόρους, σκληρούς νόμους και διατάγματα. Τότε βρήκε την ευκαιρία και συσπειρώθηκε ξανά στον οικισμό το Ελληνικό στοιχείο της περιοχής. Βέβαια επειδή η περιοχή της Στρέζοβας είναι απομονωμένη και δύσβατη, εδέχετο ανέκαθεν καταδιωγμένο Ελληνικό κυρίως στοιχείο, από πεδινές περιοχές της Ηλείας, της Αργολίδας, της Μεσσηνίας ακόμη δε και αυτής της Αττικής. Αυτό έγινε σε μεγάλο βαθμό σε όλες τις μεγάλες καταστροφές, αναστατώσεις και συγκρούσεις  (επιδρομές Γότθων, Αβάρων, Βουλγάρων, λιμούς, επιδημίες, συγκρούσεις Βυζαντινών, Φράγκων, Τούρκων, Ενετών, Ορλωφικών γεγονότων και άλλων )….».(Δάφνη Καλαβρύτων. Ιωάννη Μπουσιούτη. Από το www.dafneos.gr).

     19. ΜΟΥΖΑΚΙ

     «Μουζάκι. Μικροσυνοικισμός νοτίως της Τριπόλεως, μεταξύ των χωριών Θάνα και Μπεσίρι (σημερινό Παλλάντιον). Το όνομα ανήκει σε Ηπειρώτες Στρατιώτες με δράση κυρίως στα Επτάνησα. Πώς ευρέθησαν «προνοιασμένοι» στην Αρκαδία, δεν είναι εύκολον να εξακριβωθή από τις πηγές που διατίθενται….». (Τ. Μαύρου. Γορτυνιακά. Τόμος δεύτερος. Σελ. 303 – 322).

     20. ΚΟΚΛΑ

     Κλείνουμε την έρευνά μας αυτή, της πιθανής ονοματολογίας των πλησιόχωρων κατοικημένων χωριών της περιοχής μας, με το πλησιέστερο προς το Καλλιάνι χωριό που απαντούσε παλαιότερα με το όνομα Κόκλα.
     Σας το είχαμε υποσχεθεί εξ’ άλλου, από το κεφάλαιο «ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ», ότι  θα παραθέταμε στο κεφάλαιο αυτό, κάποιες περαιτέρω απόψεις σχετικά με την ονοματολογία του παλαιότερου αυτού χωριού της περιοχής μας που κάποτε έφερε το όνομα Κόκλα. Στο κεφάλαιο «ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ», είχαμε καταθέσει κάποιες απόψεις σχετικά με την ονομασία του χωριού αυτού. Να θυμίσουμε ότι οι απόψεις αυτές ήταν κυρίως από την λέξη  «κόκαλα» η οποία κατά παραφθορά ξέπεσε σε Κόκλα.
     Μια άποψη που αναιρεί την υπόθεση αυτή, και την οποία θεωρούμε περισσότερο πιθανή, είναι η ακόλουθη.
     «….Κάποιοι άσχετοι με την Αρβανίτικη γλώσσα επιστήμονες, δίδαξαν τους σημερινούς Κοκ,λιάτες  = Πλαταιείς, πως το χωριό τους ονομάστηκε Κόκλα, επειδή πράγματι παλιότερα βρίσκονταν εκεί γύρω πολλά θαμμένα κόκαλα. Η γνώμη είναι ανιστόρητη. Δεν έχει καμμιά σχέση το Κόκαλο με τα Κόκλα και εν πάσει περιπτώσει θα έπρεπε το χωριό να λέγεται Κόκαλα και όχι Κόκλα. Το Κόκλα είναι η Ελληνική προφορά του Κόκ,λλιά.
     Οι Παππούδες μας, έλεγαν τις Πλαταιές, Κοκλιάτ και όχι Κόκλα, καθώς οι σημερινοί....
     ….Ώστε η λέξη Λλιάρτ προφέρεται και σαν Λλιά και απ΄αυτό προέρχεται το δεύτερο συνθετικό της λέξης Κοκλλιά και επί το Ελληνικότερον Κόκλα. Βγάζουμε έτσι το συμπέρασμα, ότι η σωστή προφορά και γραφή στα Ελληνικά, δεν είναι Κόκλα, αλλά Κόκλλα, με την έννοια πως τα δύο (λ), στα Ελληνικά, προφέρονται παχειά, σαν Κόκλια. Έτσι καθώς τώρα προφέρεται (Κόκλα) δεν σημαίνει τίποτα σε καμμιά γλώσσα…..
     ….Αλλά Κοκ, λλιάτ και για ακρίβεια Κοκ,λλιάρτ σημαίνει κατά λέξη «Κεφάλι ψηλά» και σημαίνει εκείνον που δεν σκύβει το κεφάλι, που περπατά με το κεφάλι ψηλά, τον υπερήφανο πράγματι και αλαζόνα…..
     …..Σύμφωνα με όσα πιο πάνω ανέλυσα, βγαίνει το συμπέρασμα, πως το Κόκλλα = υπερήφανα, ονομάστηκαν έτσι από τους πρώτους Αρβανίτες εποικιστές των Πλαταιών τα νεότερα χρόνια….».(Αριστείδη Π. Κόλλια. Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων. Σελ. 213 – 214).

     ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ


     Βεβαίως και «….δεν είναι εύκολον να εξακριβωθή από τις πηγές που διατίθενται….», καθώς επίσης παρ’ ότι «....Είναι δυσερεύνητη και χάνεται στο σκοτάδι του παρελθόντος η πρώτη γένεση, ακμή και ιστορία των τόπων, γεγονότων και προσώπων….». (Α. Τσέλαλης. Απομν. Πλαπούτα. Σελ. 8), όμως παρ’ όλα αυτά, τολμήσαμε μια επί μέρους αμυδρή στοιχειοθέτηση κάποιων αναφορών για το τι πιθανόν συνέβαινε παλαιότερα στην περιοχή μας.
     Το συμπέρασμα που θα μπορούσαμε να εξάγουμε, από τα στοιχεία που μόλις παραθέσαμε, δείχνουν ότι στην περιοχή μας επικρατεί μια Βορειοηπειρωτική ετυμολογική προέλευση αρκετών ονομάτων χωρίων, τοποθεσιών ή τοπωνυμίων.
     «….Εύστοχα ο Λάμπρος επισημαίνει ότι ορισμένες αλβανικές τοπωνυμίες προέκυψαν από αλβανικά ή ηπειρωτικά ανθρωπωνύμια. Αυτά πιθανώς να είναι μεταγενέστερα της παλαιολογείου εποχής. Π.χ. του Θάνα, του Καρνέση, του Λάλα, του Λαμπέτη, του Λαμπίρη, του Μαζαράκη, του Μάζη, του Μπέρμπακα, του Λιόπεση, του Σπάτα, του Μπούκουρα, του Μπάλτσα, του Μπουγιούτη, κ. ά. (όπ. παρ. σ. 707)…». (Σ. Ι. Καργάκος. Αλβανοί Αρβανίτες Έλληνες. Σελ. 129).  
     Οι επαναλήψεις σε ονόματα χωριών μεταξύ διαφόρων περιοχών τόσον της Πελοποννήσου όσον και του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου αποτελεί ένα μωσαϊκό, που δύσκολα θα μπορούσαμε να διακρίνουμε κάποιες συγγένειες ή δεσμούς που υπήρχαν στο απώτερο παρελθόν. Πέρα από τις προαναφερόμενες επαναλήψεις ονομάτων σε χωριά που είδαμε σε διάφορες περιοχές αξίζει να αναφερθούμε σε μερικές ακόμα. Έτσι λοιπόν χωριό με το όνομα Μπουγιάτι, υπάρχει επίσης πέρα από το γνωστό Μπουγιάτι της Αττικής και στην περιοχή του Άργους σήμερα Αλέα, καθώς επίσης με το όνομα αυτό φέρεται απογεγραμμένο ένα δεύτερο χωριό στην περιοχή της Γαστούνης Bugioti (Μπουχιώτη), σήμερα Αυγείον. Σαν Μπέχρο (Boghro) απογράφεται και ένα δεύτερο χωριό στην περιοχή της Γαστούνης καθώς επίσης και  Πυρί (Pirri), και Ζουλάτικα (Slatica), στην ίδια περιοχή. Μπέλεσι επίσης συναντάμε εκτός από την περιοχή μας και στην περιοχή του Άργους καθώς και στον Πόρο, ενώ σαν Belusi είχε απογραφεί παλαιότερα το σημερινό χωριό Συκέαι της Ανδρίτσαινας. Στην ίδια περιοχή συναντάμε ακόμα ένα δεύτερο χωριό Μπέτσι.

     Ζ. ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ


     Η αλλαγή των ονομάτων των χωριών τόσον της περιοχής μας όσον και του ευρύτερου Ελλαδικού χώρου είναι πραγματικά μια ενδιαφέρουσα ιστορία, που πραγματικά αξίζει να αναφερθούμε με λίγα λόγια εδώ. Δεν παίρνουμε θέση αν τούτο έγινε καλώς ή κακώς. Εκείνο όμως, που το γεγονός αυτό, είχε σαν αποτέλεσμα ήταν να «αποκοπεί» τρόπον τινά η ιστορία του κάθε χωριού και παράλληλα να αποκοπούν κάποιοι συγγενικοί δεσμοί μεταξύ των περιοχών που έγιναν διάφορες μεταναστεύσεις πληθυσμών. Τούτο έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνει την δυσκολία που συναντάει ο σύγχρονος ερευνητής να ανακαλύψει τους δεσμούς που υπήρχαν παλαιότερα μεταξύ ομοίων ονομάτων χωριών, σε διάφορες περιοχές τόσον του Ελλαδικού όσον και του ευρύτερου Ελληνικού χώρου.
     Σε κάθε μετανάστευση οι κάτοικοι μιας περιοχής από την οποία έφευγαν έπαιρναν μαζί τους τα ονόματα των χωριών και των τοπωνυμίων που ζούσαν μέχρι τότε. Το φαινόμενο αυτό έχει πανάρχαιες ρίζες και είναι σχετικά γνωστό. Έτσι στις νέες πατρίδες βλέπουμε σχεδόν τα ίδια ονόματα στα χωριά, στα ποτάμια, στα βουνά και γενικά στις νέες κατοικούμενες περιοχές.
     Στην δεκαετία όμως του 1830 ο Αυστριακός ιστορικός JPFallmerayer κατασκεύασε μια θεωρία που με λίγα λόγια έλεγε, ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είναι απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων αλλά είναι Σλάβοι. Την θεωρία αυτή την στήριξε στο γεγονός ότι η ονομασία αρκετών χωριών της Πελοποννήσου είχαν Σλαβική ή Τούρκικη προέλευση. Όταν όμως ο JPFallmerayer εξέδωσε το βιβλίο του στην Ευρώπη, αυτό επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την Ελληνική κοινωνία ή οποία έψαχνε την «ταυτότητά» της μετά από 400 χρόνια Τουρκικής υποδούλωσης. Η «Ελληνοκτόνος» αυτή θεωρία του JPFallmerayer έχει αποκρουσθεί σήμερα ως αβάσιμος. Ο μεγάλος ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος απέδειξε ότι ή θεωρία του JPFallmerayer ήταν εσφαλμένη. Βεβαίως όλοι οι ιστορικοί σήμερα συμφωνούν ότι κάποια Σλαβικά στοιχεία που προσήλθαν στην Πελοπόννησο μεταξύ του 5ου και 6ου μ. Χ αιώνα, απορροφήθηκαν πλήρως από το εντόπιο Ελληνικό στοιχείο.
     Στο τέλος της δεκαετίας του 1920 και στην αρχή της δεκαετίας του 1930, κάτω από την επιρροή των πρόσφατων τραγικών γεγονότων του Ελληνικού Έθνους και οι νωπές μνήμες από την μικρασιατική καταστροφή, ο Ε. Βενιζέλος έδωσε εντολή και έγινε μια επιτροπή με σκοπό την αλλαγή των ονομάτων των χωριών με ξενική κυρίως προέλευση. Έτσι μέχρι το 1933 άλλαξαν πολλές από τις παλαιές ονομασίες των χωριών της Πελοποννήσου. Η μεγάλη βοήθεια σε αυτήν την αλλαγή προήλθε από τον «πολύτιμο» Παυσανία και το σωζόμενο έργο του.
     Η σχετική αναφορά για τις αλλαγές των ονομάτων των χωριών μας έχει ως εξής:
     «….Αι μέχρι σήμερον γενόμεναι μετονομασίαι εις τα χωριά της περιφερείας του τέως δήμου Τροπαίων έχουσιν ως κατωτέρω:
Του Βρετεμπούγα εις Μαυροσυκιάν την 20-8-1927.
Η Μαυροσυκιά εις Δόξαν την 12-31928.
Η Βάναινα εις Θέλπουσαν την 20-8-1927.
Το Ρένεσι εις Καστράκι την 20-8-1927.
Η Κατσουλιά εις Περδικονέρι την 7-1-1959.
Η Αλβάνιτσα σε Σταυροδρόμι την 20-8-1927.
Η Βερβίτσα εις Τρόπαια την 21-3-1911.
Του Μέχρου εις Φαναράκι την 20-8-1927.
(Ν. Ι. Φλούδα. Νέα του Βυζικίου. Ιούλιος 1960. Φ 1).
     Βέβαια η αλλαγή αυτή έχει και τον αντίλογο της ένας από τους οποίους είναι και ο ακόλουθος: «….Η ευλογία της αναμείξεως των εντοπίων με εποίκους είναι αναμφισβήτητη ιστορία, η οποία δεν επιτρέπεται να εξαλειφθή με τη μετονομασία όλων ή των περισσοτέρων ονομάτων ξενόγλωσσης προελεύσεως και με την υποκατάσταση αρχαίων ή άλλων ελληνικών ονομάτων στη θέση τους. Οι στενοκέφαλοι αγώνες των αρχαιομανών να ξεριζώσουν κάθε ένδειξη ιστορικής συγκρούσεως, συμβιώσεως πληθυσμών και μείξεως γλωσσών δείχνει έλλειψη ιστορικού αισθήματος ευθύνης σε καλλιεργημένη κοινωνία, που δεν πρέπει να παραδέρνεται από προκαταλήψεις, αλλά να αντιμετωπίζη την ιστορία του τόπου με ρεαλιστική προοπτική και με σεβασμό. Το είδος αυτό της καταχρήσεως με καταστροφή ζωντανών μνημείων της εθνικής ιστορίας είναι τερατώδες ομοίωμα υπερπατριωτισμού, ο οποίος, ψεύτικος πατριωτισμός όπως είναι, αντιμάχεται την επιστημονική αλήθεια και είναι επομένως θλιβερό σημάδι, όπως θλιβεροί είναι όλοι οι κενοί εξτρεμισμοί….». (Δ. Γεωργακά. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965. Σελ. 163).
     Όπως προαναφέραμε δεν παίρνουμε θέση αν αυτή η μετονομασία των χωριών μας έγινε καλώς ή κακώς. Σε εκείνο όμως που απασχολούμαστε κυρίως εδώ είναι να μπορέσουμε να εξάγουμε τον τρόπο κατά τον οποίο απέκτησε το όνομά του το δικό μας χωριό.
     Προς το παρών έναν αναλυτικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής του Καλλιανίου με τις ακριβείς τοποθεσίες των προαναφερομένων χωριών της περιοχής μας, μπορείτε να δείτε στο τέλος του παρόντος στο σχετικό ανάλογο Παράρτημα.

     Η. ΚΑΛΛΙΑΝΙΟΝ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ


     Αφού είδαμε περίπου τις επικρατούσες απόψεις και καταγράψαμε και μερικές δικές μας σκέψεις για την πιθανή ονομασία των χωριών της ευρύτερης περιοχής στην οποία ανήκει και το Καλλιάνι, πιστεύουμε πως έφθασε ή ώρα να αρχίζουμε να «ξεδιπλώνουμε» και το όνομα του δικού μας χωριού. Τα πράγματα θα ήταν απλά αν γνωρίζαμε τον χρόνο κατά τον οποίο δημιουργήθηκε το χωριό. Είδαμε τα έγγραφα να το καταγράφουν από το 1698 με σπίτια 5. Δημιουργήθηκε άραγε τότε;. Είναι ένα ερώτημα στο οποίο θα λέγαμε πως αν πράγματι δημιουργήθηκε τότε, ποια εξήγηση θα μπορούσαμε να δώσουμε για τα τοπωνύμια με το όνομα «Παλιοκόνακα» ή «Παλιοχώρι», ή των άλλων πλησιόχωρων οικισμών, στοιχεία των οποίων φαίνονται από τους ευρεθέντες τάφους, τις παλιές τοιχοποιίες, τα σπασμένα κεραμίδια κ.λ.π. των υπαρχόντων τοπωνυμίων της αγροτικής περιοχής του χωριού μας, όπως το «Αγιόργης», ή ακόμα του «Μάσκαρι» κ.λ.π. Εδώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως πριν από μερικά χρόνια και ειδικότερα πριν από την πρώτη υπάρχουσα απογραφή του 1700, είχαμε συχνούς πολέμους. Οι Ενετοί και Τούρκοι έκοβαν κεφάλια και όπως καταλαβαίνουμε τα περισσότερα ήταν Ελλήνων. Όχι πως οι Ενετοί ήταν καλλίτεροι από τους Τούρκους. Ο τότε πάπας της Ρώμης είχε στείλει φιρμάνι στους διοικητές της Πελοποννήσου και έλεγε:«….δεν πρέπει να λησμονώμεν ότι οι Έλληνες δεν έχουσι πίστιν και ευκόλως δύνανται να υποβληθώσι και αύθις υπό τον ζυγόν των Τούρκων, υφ’ όν διατελούσι και οι λοιποί ομοεθνείς των. Όθεν δέον να τους μεταχειριζώμεθα ως άγρια θηρία, να τους αποσπώμεν τους οδόντας και τους όνυχας, να μην παύωμεν ταπεινούντες αυτούς και ιδίως να τους εμποδίζωμεν την περί την χρήσιν των όπλων άσκησιν. Ουδέν δ’ άλλο να τοις παρέχωμεν ή ξύλον και άρτον, άρτον και ξύλον!….». (Μ. Γ. Λαμπρινίδη. Η Ναυπλία. Σελ. 134).
     Ο «πολιτισμένος Ευρωπαίος» όμως είχε τα χαρτιά και το απαραίτητο μελάνι και κατέγραψε τι «πήρε» από την κατακτηθείσα Πελοπόννησο μερικά χρόνια αργότερα. Έτσι λοιπόν έμεινε και το Καλλιάνι με σπίτια 5.
     Πιστεύουμε όμως ότι το Καλλιάνι δεν δημιουργήθηκε τότε. Μπορεί να ήταν ένα μικρό τοπωνύμιο με κάποιες μικρότερες ή μεγαλύτερες καλύβες, αλλά στην περιοχή υπήρχε κάποια ζωτική κίνηση. Έτσι ή αλλιώς, αφού και τα τοπωνύμια έχουν την δική τους ιστορία, ας δούμε τι θα μπορούσαμε να πούμε για το τοπωνύμιο Καλλιάνι.

     1. ΣΛΑΒΙΚΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ


     Είδαμε στα προηγούμενα κάποιους ερευνητές να μας παρουσιάζουν την λέξη Καλλιάνι προερχόμενη από το σλαβικό (Καλ) που σημαίνει λάσπη. Πράγματι το χωριό μας κάποτε ήταν ένας λασπότοπος. Τούτο, ας μην το εξετάζουμε σήμερα που έχουν όλα ασφαλτοστρωθεί ή οι βροχές είναι λιγοστές. Εξ’ άλλου τα παλιά κεραμιδοκάμινα της περιοχής του «Αγιάννη», στο μέρος όπου πρωτοκατοικήθηκε το χωριό, κοντά στην πάνω και κάτω βρύση, έσφυζε και υπάρχει ακόμα αρκετό κοκκινόχωμα, απαραίτητη πρώτη ύλη για την κατασκευή των κεραμιδιών. Είναι γνωστό η λάσπη που δημιουργείται από την κοκκινιά. Γενικά ο τόπος του χωριού ήταν λασπώδης. Η άποψη μας αυτή ενισχύεται από κάποια έκδοση της εφημερίδας «Ένωσις Καλλιανιωτών» η οποία αναφέρει:
     «ΔΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΛΑΣΠΕΣ
     Οι δρόμοι του χωριού από τις βροχές τον χειμώνα λασπώνουν πολύ και δεν μπορεί κανείς να τους περάση. Τα μικρά παιδιά διατρέχουν τον κίνδυνον να πνιγούν σε τέτοια λασπώνερα. Το Κοινοτικόν Συμβούλιον πρέπει να υποβάλη αίτησι εις την Νομαρχίαν Αρκαδίας και να ζητήση οικονομική βοήθεια δια να σκυρωστρωθούν οι δρόμοι του χωριού αφού προηγουμένως ο μηχανικός της Νομαρχίας χωρίση τα ρείθρα από το κατάστρωμα των δρόμων. Παραλλήλως να γίνη και εδώ ενέργεια εις το Υπουργείον των Εσωτερικών προς ενίσυχσιν της αιτήσεως….». (Εφ. Ένωσις Καλλιανιωτών. Φεβρουάριος 1965. Φ. 9).
     Πέρα όμως από τον τόπο που πράγματι είναι λασπώδης η άποψη της εποίκησης κάποιων Σλάβων στην κοιλάδα του Λάδωνα ενισχύεται και από την υπάρχουσα καταγραφή του Γεωργίου Ι. Καρβελά η οποία λέει:
     «….Ότι Βλάχοι εν Πελοποννήσω δύνανται να καλώνται οι Σλαυϊκής καταγωγής άνθρωποι, αυτοί εαυτούς ούτω καλέσαντες, άτε επήλυδες εν Πελοποννήσω όντες, είναι ήδη αποδεδειγμένον αλλά δεν δυνάμεθα ένεκα τούτου και να ισχυρισθώμεν, ότι μόνον Σλαύοι ωνομάσθησαν Βλάχοι, ως επήλυδες…..
     …..πως άλλως δύναται να εξηγηθεί το γεγονός, ότι εν εκείνοις μάλιστα τοις τόποις, εν οίς πολυάριθμοι αλλόφυλοι (μάλιστα Σλαύοι) αναφέρονται ποτέ οικήσαντες, εν εκείνοις, λέγομεν, τοις τόποις ακριβώς οικούσι και νύν συμπαγείς Βλαχικοί καλούμενοι πληθυσμοί;. Η κοιλάς δηλαδή του Ευρώτα, του Αλφειού, του Λάδωνος, τα πολλά της ορεινής Αρκαδίας και του εσωτερικού της Αχαίας και του νοτιοδυτικής Μεσσηνίας (του ορεινού ταύτης νοτιοδυτικού τμήματος), η Ηλεία, ….». (Γ. Ι. Καρβελά. Αι εν Πελοποννήσω Σλαυϊκαί εποικήσεις. Σελ. 37).
     Με λίγα λόγια η κοιλάδα του Λάδωνα κατά τον Γ. Ι Καρβελά είχε εποικισθεί στο παρελθόν από πολυάριθμους αλλόφυλους και μάλιστα Σλάβους, ως μας εκθέτει. Να σταθούμε όμως λίγο στο «εσωτερικό της Αχαίας». Συγκεκριμένα εκείνο το οποίο θα μας απασχολήσει εδώ είναι το χωριό Κάλανος Νεζερού. Εικάζεται ότι η μία εκ των δύο κυρίων Σλαβικών φυλών (οι Μελιγκοί και οι Εζερίτες) και ειδικότερα οι τελευταίοι οι Εζερίτες κατοίκησαν στην περιοχή Κάλανος εξ ου και Κάλανος Νεζερού. Όπως δε πληροφορούμεθα το «…όνομα των Εζεριτών ορθώς ηρμηνεύθη ως σημαίνον τους πεδινούς (Σλαύους) ή μάλλον τους παραλιμνείους ή ελείους (εκ του osero ή jesero = λίμνη, έλος εξ ου Νεζερός πολλαχού των Ελληνικών χωρών) τοιούτοι δε και ήσαν τω όντι οι Εζερίται….». (Γ. Ι. Καρβελά. Αι εν Πελοποννήσω Σλαυϊκαί εποικήσεις. Σελ. 32).
     Σύμφωνα με τις καταγραφές αυτές θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι και το σημερινό χωριό, Κάλανος Νεζερού, θα μπορούσε να έχει την ίδια ετυμολογική ρίζα με το δικό μας Καλλιάνι, αφού και τα δύο έχουν την σαν πρώτο χαρακτηριστικό την Σλαβική λέξη (Καλ), που ως προαναφέραμε σημαίνει λάσπη.
     Αξίζει όμως να μεταφερθούμε και λίγο στην περιοχή της «….νοτιοδυτικής Μεσσηνίας (του ορεινού ταύτης νοτιοδυτικού τμήματος)….». Εκεί μέσα από την σπουδαία πράγματι δουλειά η οποία έχει εκδοθεί από τα «Πελοποννησιακά. Τόμος ΣΤ’. Σελ. 142», μας έχει περισώσει τα τοπωνύμια των νομών της Ηλείας και της Μεσσηνίας στην σελίδα 142 βρήκαμε το τοπωνύμιο «Καλλιάνεσι». Το τοπωνύμιο αυτό βρίσκεται στην περιοχή των χωριών που τα συναντάμε με το παλαιότερο όνομα Φλόκα και Λιγουδίστα. Ακριβές χάρτη από την εικόνα του εν λόγω τοπωνυμίου παραθέτουμε στο σχετικό Παράρτημα στο τέλος του παρόντος. Σήμερα τα χωριά αυτά έχουν μετονομασθεί σε Χώρα και Πύργος. Στην περιοχή αυτή να θυμηθούμε συναντήσαμε και κάποια παλαιότερα Καλλιανιώτικα επώνυμα. Ο ίδιος ο συγγραφέας ανάγει την δημιουργία του εν λόγω τοπωνυμίου από το επώνυμο Καλιάνης, και το θέμα λήγει στο σημείο αυτό. Για το επώνυμο όμως Καλλιάνης δεν αναφέρεται από τι ή από πού πιθανόν προήλθε. Από προσωπική μας έρευνα στην παραπάνω περιοχή υπάρχει ακόμα και σήμερα, συγκεκριμένα στο χωριό Πύργος, το παρατσούκλι Καλλιάνης. Όμως παρ’ ότι κάποια παλαιότερα Καλλιανιώτικα επώνυμα συναντήσαμε στην παραπάνω περιοχή υποστηρίξαμε και αναλύσαμε στο σχετικό κεφάλαιο «ΚΑΛΛΙΑΝΑΙΟΙ» ότι και τα επώνυμα αυτά προήλθαν από περιοχές της Ηπείρου.
     Μερικά ακόμα πλησιόχωρα χωριά με το δικό μας, όπως η Βερβίτσα ή Στρέζοβα κ. ά,  έχουν ή μάλλον είχαν, όνομα που αποδίδεται ότι προέρχεται από Σλάβους. Ακόμα μερικά τοπωνύμια που αναφέρονται στα Βυζικιώτικα του Ν. Ι. Φλούδα πιθανόν έχουν Σλαβική προέλευση καθόσον πληροφορούμαστε από τον ίδιο τον συγγραφέα, όπως τα Μολόσαινα, Καλίτζα κ.λ.π.  Ακριβή χάρτη των αναφερομένων τοπωνυμίων της περιοχής του Βυζικίου από τον Ν. Ι Φλούδα μπορείτε να δείτε, ως έχουμε προαναφέρει, στο τέλος του παρόντος στο σχετικό ανάλογο Παράρτημα. Έτσι λοιπόν οδηγούμενοι από τις σκέψεις αυτές θα μπορούσαμε να εικάσουμε ότι το Καλλιάνι είναι ένα Σλαβικό τοπωνύμιο που σημαίνει λασπότοπος και για την δημιουργία του οποίου θα πρέπει να ανατρέξουμε στον 5ο, 6ο ή και 7ο περίπου αιώνα. Χαρακτηριστικό και το: «….Οι Σλαύοι, οίτινες από του 509 μ.Χ. έως 807 ενέμοντο κάπως την Πελοπόννησον, εγκατεστάθησαν μονίμως περί το 747 μ.Χ. εις αυτήν. Ούτοι υπετάγησαν το 783 εις τον Βυζαντινόν στρατηγόν Σταυράκιον, έπειτα επαναστατήσαντες κατά του αυτοκράτορος Κων/νου Πορφυγογενήτου ηττήθησαν το 807 μ.Χ. Τούτους επαναστατήσαντας και πάλιν κατενίκησεν το 841 μ.Χ ο Θεόκτιστος, ο υπό της Θεοδώρας του επιτρόπου του Μιχαήλ. Ούτος τους εξεχριστιάνισε και συνεχώνευσε μετά των Ελλήνων. Από τους Σλαύους αυτούς, εδόθησαν ονόματα εις συνοικισμούς και εις θέσεις που ίσως να διασώζωνται μέχρι σήμερον…. Όλαι αι λέξεις αι λήγουσαι εις –ιτσα, -ιτσι, -οβα., -αινα λέγουν οι ειδικοί ότι είναι Σλαυϊκαί….Ίχνη της διαβάσεώς των σήμερον δεν υπάρχουσιν. Μόνον παραμένουσιν εισέτι ονόματα ελάχιστα θέσεων τινών άτινα με την πάροδον του χρόνου και του πολιτισμού εκλίπουν συνεχώς, αν και αμφιβάλλομεν αν είναι πράγματι Σλαυϊκά….». (Ν. Ι. Φλούδας. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 15 – 16).
     Αφού και οι «ειδικοί επιστήμονες» αμφιβάλλουν αν το τοπωνύμιο Καλλιάνη, το είδαμε και το καταθέσαμε και αυτό στα προηγούμενα, στην εξήγηση του Καλλιανίου της Στυμφαλίας, αν και εκεί λασπότοπος είναι, έτσι και εμείς αμφιβάλλουμε αν πράγματι πήρε το όνομα Καλλιάνι το χωριό μας από το Σλαβικό Καλ (=λάσπη). Έτσι λοιπόν αναγκασμένοι εκ των πραγμάτων και της ιστορίας περισσότερο, είπαμε να το ψάξουμε και σε κάποιες άλλες γλώσσες.

     2. ΦΡΑΓΚΙΚΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ


     «.…Μετά ήρθαν οι Φράγκοι….». Συνήθως η χαρακτηριστική έκφραση «Φράγκοι» αποδίδεται στους Γάλλους. Μόνον που οι Φράγκοι εδώ, δεν ήταν μόνον Φράγκοι (Γάλλοι). Ας δούμε στο σημείο αυτό μια ενδιαφέρουσα καταγραφή σχετικά με το θέμα που διαπραγματευόμαστε στο κεφάλαιο αυτό. «….Κατά παράδοσιν αναγραφομένην υπό του Αναστασίου Γούδα εις τους βίους των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών, η λέξις Άκοβα, εδόθη εις το ομώνυμον φρούριον υπό του ιδρυτού της Φεουδάρχου Ντελιάν, περί το 1210, προς τιμήν της εκεί αποθανούσης και ταφείσης θυγατρός του «Άκοβας», την οποίαν αγαπούσε πολύ. Η παράδοσις όμως αύτη ελέγχεται ως ανακριβής, καθ’ όσον ανώτερος φεουδάρχης (βαρώνος) δεν ήτο της περιφερείας και του κάστρου τότε ο Ντε Λιάν, αλλά ο Γκωτιέ Ντέ Ροζιέρ….
     ….Η υψηλή, η μεγαλυτέρα πασών των βαρωνιών, η ισχυρά και οχυρά βαρωνία της Άκοβας εδόθη με κληρονομικόν δικαίωμα (όπως και οι άλλαι) εις τον βαρώνον Γκωντιέ ντέ Ροζιέρ (Guntier de Rosieres) κατά το χρονικόν του Μορέως, (στιχ. 1912 «ο πρώτος όπου έγραφεν ήτο ο μισέρ Γαρτιέρην ντέ Ροζηέρες), όστις ήτο συμπολεμιστής και ένας από τους πλέον έμπιστους και καλυτέρους του Άρχοντος της Αχαίας Γοδ. Βιλλαρδουίνου, απόγονος των κομήτων του Τουρίνου, οίτινες είχον λάβει μέρος εις τας σταυροφορίας. Θα ήτο δε πολύ πλούσιος και ηκολουθείτο παρά πολλών στρατιωτών αν λάβωμεν υπ’ όψιν μας τα κριτήρια βάσει των οποίων έγινεν η διανομή….». (Ν. Ι. Φλούδας. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 17 και 29 αντίστοιχα).
     Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι ο «Φράγκος» πρώτος αρχηγός της βαρωνίας της Άκοβας, δεν ήταν «Φράγκος», δηλαδή «Γάλλος», αλλά Ιταλός και μάλιστα απόγονος κάποιων κόμηδων από το (Τουρίνο) Τορίνο. Έτσι λοιπόν αναρωτιόμαστε στο σημείο αυτό αν θα πρέπει να συνδέσουμε το όνομα το χωριού μας με το όνομα του Τουρινέζικου χωριού Calliano του οποίου να σημειώσουμε η γεωγραφική του θέση δεν απέχει και πολύ από το Τορίνο. Αναρωτιόμαστε μήπως κάποιος Τουρινέζος πήρε φίε (φέουδο) την περιοχή του χωριού και την ονόμασε Καλλιάνο εις ανάμνηση του Ιταλικού Calliano, του χωριού από το οποίο προφανώς είχε την καταγωγή.
     Μια σχετική καταγραφή για το Calliano της Ιταλίας έχει ως εξής: «….Καλλιάνο. Χωρίον του Νοτίου Τυρόλου από το 1919 ανήκον εις την Δ. της Ιταλίας, επί του Ούζερ παραποτάμου του Ετς και επί της σιδ. Γραμμής Βερόνας Τρεντίνου. Το χωρίον είναι περίφημον δια το παρ' αυτό νίκη των Αυστριακών κατά των Βενετών την 19 Αυγ. 1487, την εναντίον των Αυστριακών νίκη του Βοναπάρτου την 4 Σεπτ. 1796 και τας μάχας του 1809. Κάτοικοι 936 (1921) άπαντες Ιταλοί….». (Π. Δρανάκη. Μεγάλη Ελληνική Εγκυγκλοπαίδεια. Τόμος Κ. Σελ. 565).
     Αλλά δεν είναι μόνον το Calliano του Τουρίνου που πιθανόν να έχει κάποια σχέση με την ονομασία του χωριού μας. Ένα δεύτερο χωριό με το ίδιο όνομα Calliano, συναντάμε και στην περιοχή της Βενετίας. Να υποθέσουμε άραγε και εδώ πως κάποιοι Βενετοί, γιατί και αυτοί είχαν λάβει μέρος στις Σταυροφορίες, ευθύνονται για την ονομασία του χωριού μας και της περιοχής του. Σχετικά με τις τοποθεσίες των δύο αυτών χωριών της Ιταλίας, με το όνομα Calliano, μπορείτε να δείτε στο σχετικό Παράρτημα στο τέλος του παρόντος.
     Ας μείνουμε όμως λίγο ακόμα στον «μεσαίωνα» και σαν εποχή και σαν ανάλυση της λέξης Καλλιάνι. Είπαμε στην εποχή που αναφερόμαστε οι έγγραφες πηγές είναι φτωχές. Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να επανέλθουμε στον «Ντελιάν», σε κάποιον από τους πρώτους ή δεύτερους κατοικήσαντες περί την Άκοβα. Αν και ο έγκριτος Ν. Ι Φλούδας υποστήριξε, όπως είδαμε παραπάνω ότι, «…η παράδοσις όμως αύτη ελέγχεται ως ανακριβής…», εν τούτοις κάποιοι άλλοι ιστορικοί που έχουν ασχοληθεί με το θέμα δεν την απορρίπτουν. Ένας από αυτούς ήταν και ο εκ Λαγκαδίων ιστοριοδίφης Β. Τσαφαράς. Έτσι λοιπόν από το βιβλίο του Β. Τσαφαρά, «Λαογραφικά Γορτυνίας» και συγκεκριμμένα από το κεφαλαίο «Κτίσις των Λαγκαδίων» παίρνουμε: «….Ο Αναστ. Γούδας εις τον Ζ’ Τόμον των «Βίων των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών» και εις το περί Δελληγιανναίων Κεφάλαιον (σελ. 203 - 205), αναφέρει παράδοσιν, κατά την οποίαν μετά την κατάκτησιν της Πελοποννήσου υπό των Φράγκων, ήτοι περί τας αρχάς του ΙΓ΄ αιώνος (περί το 1210), ο Γάλλος φεουδάρχης De Lienne έκτισεν εις το χωρίον Γαλατά, κείμενον 2 ώρας μακράν των Λαγκαδίων, φοβερόν κάστρον, το οποίον από μεν τους Έλληνας ωνομάσθη Κάστρο της Άκοβας, από δε τους Φράγκους κατακτητάς Mate - Griffon, δηλαδή Έλληνοφόνιον. Ωνομάσθη ούτω εκ του Mater, το οποίον σημαίνει παρατάσσω, φονεύω και εκ του Griffon το οποίον σημαίνει Έλλην. Κατά την υπό του Γούδα αναφερόμενην παράδοσιν, οι απόγονοι του φεουδάρχου τούτου και του υίου του Jean de Lienne ασπασθέντες το χριστιανικόν δόγμα και εξελληνισθέντες υπήρξαν οι αρχηγοί της οικογενείας των Δεληγιανναίων….». (Β. Τσαφαράς.  Λαογραφικά Γορτυνίας. Σελ. 11 - 12).
     Παρ’ ότι κάποιοι ιστορικοί αναζητητές των σκοτεινών τούτων χρόνων δεν αποδέχονται την ύπαρξη του De Lienne εν τούτοις κάποιοι άλλοι, ως είδαμε ο Τσαφαράς αλλά και ο Σ. Δραγούμης αναφέρονται στην ύπαρξή του. Η σχετική καταγραφή από τον Σ. Δραγούμη, κατά τον χρόνο της «μοιρασιάς» της Βαρονίας της Άκοβας  έχει ως εξής: «….εστενοχωρήθη η συνείδησις του Γουλιέλμου, ευθύς μετά την έξοδον εκ της εν Ανδραβίδα Μονής του Αγίου Φραγκίσκου, όπου εγένετο η δίκη, εκάλεσεν ούτος τον λογοθέτην της αυθεντίας Λινάρδον  – le chancelier Lienart – και είπε προς αυτόν:
΄΄Εις τούτο θέλω, αν μ’ αγαπάς έπαρ’ τον Κολινέτον,
όπου ένι πρωτοστράτορας όλου του πριγκιπάτου,
κι ας έλθουσιν οι γέροντες της μπαρουνίας Ακόβου
κι ας φέρουσι τα πρακτικά όπου έχουσι μετ’ αυτούς,
και ποίσετε την μοιρασίαν όλης της μπαρουνίας….΄΄ (Ε. Χ. 7680 / 92 και Γ. Χ. 525).
     Προς εκτέλεσιν της θελήσεως του Πρίγκηπος, ο λογοθέτης Λινάρδος μετά του «πρωτοβεστιαρίου» (prothofficier) Κολινέτου και των παρεδρευόντων άλλων ειδημόνων εκ του καταστίχου….(σ. σ. έκαναν την μοιρασιά) …..». (Σ. Ν. Δραγούμη. Χρονικών Μορέως. Σελ. 234).
     Να μια πρόκληση και συγχρόνως μια λέξη που θα μπορούσαμε να πάρουμε σαν ένα εκ των δύο συνθετικών του ονόματος του χωριού μας. Ο «Lienne» ή ο Λιέννης ή ο Λιάνης εάν ήταν άραγε φυσικό υπαρκτό πρόσωπο θα μπορούσε να είχε κάποια σχέση με την πιθανή ονοματολογία του χωριού μας. Τούτο γιατί αν τοποθετούσαμε μπροστά από το «Lienne» την Γαλλική λέξη «Ca» (Σά) η οποία σημαίνει: (=εδώ, αυτό είναι), ή τα αρχικά του ονόματος κάποιου άλλου απόγονου του Jean de Lienne θα μπορούσαμε να ταιριάξουμε την λέξη Ca + Lienne (Σαλιένη) που σημαίνει: (εδώ είναι του Λιένη) και ή οποία με την πάροδο του χρόνου ξέπεσε στο σημερινό Καλλιάνι, από την μετατροπή της προφοράς του (C) σε (Κ). Οι Βυζαντινοί τούτο το χρησιμοποιούσαν πολύ. Αλλά και πάλι κάτι ανάλογο δεν έγινε και με το γνωστό μας Γερακοβούνι το οποίο με την πάροδο του χρόνου «ξέπεσε» στο γνωστό μας επίσης Ρακοβούνι, καθώς επίσης το Σουλάτικα έγινε Ζλάτικα και τοVretto Boua έγινε Βρετεμπούγα, καθώς και πολλά ακόμα τοπωνύμια ή ονόματα χωριών μεταλλάχθηκαν από την αρχική ονομασία τους στο πέρασμα του χρόνου.
     Αν δεχθούμε και εμείς «την παράδοση ως ανακριβή» και ότι πράγματι δεν υπήρχε De Lienne, ή ο Jean de Lienne, και απόγονοι αυτών, τότε θα μπορούσαμε να συνδυάσουμε άραγε το όνομα του Καλλιανίου με την Φράγκικη λέξη «COLLINE», το οποίο σημαίνει λόφος. Ας μην ξεχνάμε ότι και το χωριό πάνω σε ένα λόφο βρίσκεται και μάλιστα «….επί λόφου έχοντος σχήμα Γερμανικού πετάλου…», καθόσον πληροφορούμαστε και από κάποιες εκδόσεις που έχουν γίνει κατά το παρελθόν και στις οποίες αναφερθήκαμε στο οικείο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ». Έτσι λοιπόν «….στα Λατινικά «COLLINUS» = λοφώδης και στα Γαλλικά «COLLINE» = λόφος . Κι’ απ’ αυτό Κολλίνες στην Τροιζηνία, Κολλίναι η χαμηλή οροσειρά μεταξύ Ταϋγέτου και Πάρνωνος, Κολλίνες Άνω και Κάτω Μαντινείας. Και σταφύλια Κολλινιάτικα, που γίνονται σε πλαγιές λόφων….». (Ν. Ι. Φλούδας. Βυζικιώτικα. Τόμος τέταρτος. Σελ. 404).
     Και εδώ θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε κάποια παραφθορά της Γαλλικής λέξης Κολλίν (=λόφος) με την σημερινή λέξη Καλλιάνι, που αντιπροσωπεύει το όνομα του χωριού μας.
     Αφού και εδώ όμως οι «ειδικοί επιστήμονες» αμφιβάλλουν αν υπήρξε ο «De Lienne, ή Jean de Lienne, και οι απόγονοι αυτών», έτσι και εμείς παρ’ ότι καταγράψαμε κάποιες σκέψεις για κάποιες φράγκικες ή Ιταλικές λέξεις ή Ιταλικά ονόματα χωριών και επίσης Φράγκικα επώνυμα, που εικάζεται ότι υπήρχαν στην περιοχή, η ρίζα των οποίων μοιάζει με αυτήν της λέξης του Καλλιανίου, εν τούτοις αμφιβάλλουμε αν πράγματι πήρε το όνομα το χωριό μας, Καλλιάνι, από τον «De Lienne, ή τον Jean de Lienne, και τους απόγόνους αυτών», ή από την λατινική ή φράγκικη λέξη «COLLINUS» ή «COLLINE» ή του ονόματος του χωριού Calliano του Τουρίνου ή της Βενετίας.
     Έτσι λοιπόν αναγκασμένοι εκ των πραγμάτων και της ιστορίας περισσότερο, θα συνεχίσουμε την αναζήτηση της λέξης Καλλιάνι και σε άλλες γλώσσες.

     3. ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ (ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟ) ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ


     Το είχαμε υποσχεθεί παραπάνω ότι κάποιες τουλάχιστον έστω και παρεμφερείς ονομασίες από τα χωριά CalagnasKalenil, και Kalangiasi, της σημερινής Αλβανίας θα μας απασχολούσαν στην συνέχεια του παρόντος. Έτσι λοιπόν πιστεύουμε ότι έφθασε ή στιγμή να αναρωτηθούμε μήπως και το όνομα του δικού μας χωριού είναι μια λέξη ή ένα όνομα κάποιου χωριού που μας ήλθε από το μέρος αυτό, μαζί με κάποιους κατοίκους που πρωτοκατοίκησαν στο μέρος που βρίσκεται σήμερα το Καλλιάνι. Το είδαμε και στα προηγούμενα όταν τολμήσαμε κάποια σχόλια για τις πιθανές ονομασίες μερικών χωριών πλησιόχωρων με τα Καλλιάνι, όπως του Vretto Boua (Βρετεμπούγα), του Μπουγιάτι, το Λυκούρεσι, καθώς επίσης και της Αλβάνιτσας, που σαφώς δηλώνουν μια Ηπειρώτικη – Αρβανίτικη, προέλευση της ονοματολογίας τους.
     Έτσι λοιπόν πραγματοποιώντας μια μικρή έρευνα τόσον με το όνομα του δικού μας χωριού όσον και κάποιων άλλων πλησιόχωρων με το δικό μας βρήκαμε αρκετές περιπτώσεις που τα ονόματα αυτά υπάρχουν και στην μια και στην άλλη περιοχή. Δεν γνωρίζουμε αν ο παράγοντας σύμπτωση έχει βάλει εδώ το χέρι του αλλά μια διεξοδικότερη έρευνα είναι απαραίτητη. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε την παρουσία των χωριών Κόκλα, Καλλιανιάς, ή Καλλανιάση, Καλένζια, Μασκαρέση, Χιλιομό και Τσιούκα απαντιούνται και στην μία και στην άλλη περιοχή. Αλλά τα ίδια ακριβώς ονόματα όπως Κόκλα, Καλλιάνη (έστω και πλαγιά), Χιλιομόδι, Μπουγιάτι, Μπέλεσι, απαντιούνται και στην περιοχή του Άργους, περιοχή κατά την οποία έχουμε σοβαρές ιστορικές πηγές που δείχνουν ότι στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί κατά το μακρινό παρελθόν κάποιες Βορειοηπειρωτικές οικογένειες. Να υπενθυμίσουμε επίσης και να επαναλάβουμε στο σημείο αυτό, καθόσον έχουμε προαναφέρει στα προηγούμενα, ότι το δεύτερο τοπωνύμιο «Μάσκαρη» που συναντάμε σήμερα στην Ελλάδα βρίσκεται στα Δερβενοχώρια (πρώην Αρβανιτοχώρια) της Αττικής.
     Έτσι λοιπόν οδηγούμενοι από τις σκέψεις αυτές θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι πιθανόν το όνομα του χωριού μας προήλθε από κάποιο Βορειοηπειρωτικό χωριό με παρεμφερή ονομασία ή από την από κάποια λέξη που διαφεύγει της έρευνάς μας. Δεν γνωρίζουμε αν η λέξη, που είδαμε στα προηγούμενα, το «(Kaliez δηλ. στάχυ)», καθόσον και το χωριό μας θα δούμε πως ήταν ένας απέραντος σιτοβολώνας ή το αρβανίτικο Kal, καθόσον μπορέσαμε να εξακριβώσουμε, που σημαίνει άλογο, έχουν κάποια σχέση με την πιθανή ονομασία του Καλλιανίου.
     Προς αποσαφήνιση των περιοχών που αναφέραμε σχετικά με την ευρύτερη περιοχή της Βορείου Ηπείρου καθώς και για τα περιγραφέντα χωριά με τα ίδια ονόματα μπορείτε να δείτε στο τέλος του παρόντος στο σχετικό Παράρτημα.
     Πέρα από κάποιες αναφορές που έχουμε ήδη κάνει στο σχετικό κεφάλαιο «ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ», για την εποίκηση κάποιων στοιχείων από τα βορειότερα τμήματα του Ελλαδικού χώρου, στο σημείο αυτό θα αναφερθούμε σε μερικές επί πλέον αναφορές, χαρακτηριστικές και διαφωτιστικές για το θέμα που διαπραγματευόμαστε στο κεφάλαιο αυτό. Οι καταγραφές αυτές έχουν ως εξής:
     «….Οι Αλβανοί ποιμενικός λαός, μετανάστευσαν στη βόρεια Ελλάδα τον 14ον αιώνα, εγκαταστάθηκαν κατά κανόνα σε ορεινές περιοχές και έγιναν γεωργοί. Το πρώτο κύμα εκάλυψε την ορεινή περιοχή της Θεσσαλίας, απ’ όπου μαζί με νεώτερες ενισχύσεις από την Αλβανία κατέλαβαν την Αιτωλία και Ακαρνανία, όπου νίκησαν τον Νικηφόρο Β’ Δούκα της Ηπείρου (1358) και ίδρυσαν μια ηγεμονία που κράτησε εξήντα χρόνια. Στην Πελοπόννησο ήρθαν Αλβανοί αργότερα το 14ο αιώνα. Ο δεσπότης Μανουήλ Κατακουζηνός (1348-1380) άφησε ένα μικρόν αριθμό Αλβανών μισθοφόρων να εγκατασταθούν στη χερσόνησο, ίσως κοντά στο Λεοντάρι λίγο προ του 1380. Αλλά πραγματική μετανάστευση και εποικισμός Αλβανών και ε’ άλλες νότιες περιοχές και στην Πελοπόννησο έγιναν στις αρχές του 15ου αιώνα. Ο πρώτος πολυπληθής εποικισμός Αλβανών έγινε στα 1405  επί Θεοδώρου Α’ Παλαιολόγου (1382-1407), όταν 10.000 Αλβανοί με τις οικογένειές τους και τα ζώα τους ήρθαν από την Αιτωλία και Ακαρνανία και εγκαταστάθηκαν στη Βοιωτία, Αττική, Νότια Εύβοια, Άνδρο και αλλού και στην Πελοπόννησο στην Αχαία, Ηλεία, Αρκαδία. Ένας δεύτερος εποικισμός ήταν των περισσοτέρων Αλβανών από την Αιτωλία, Ακαρνανία και τις περιοχές της Άρτας και των Ιωαννίνων, οι οποίοι κατέβηκαν στην Πελοπόννησο μετά το 1418, το έτος που ο Carlo Tosco ανέλαβε την αρχή στις βόρειες εκείνες επαρχίες. Τότε η Αρκαδία, η Μεσσηνία, και η Κορινθία δέχτηκαν πιο πολλούς Αλβανούς και ίσως αυτή την εποχή που η Αργολίδα (μαζί με τα κοντινά νησιά, την Ύδρα, τις Σπέτσες και τον Πόρο) αποικίσθη για πρώτη φορά….». (Δ. Γεωργακά. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965. Σελ. 162).
     Μια δεύτερη καταγραφή και η ακόλουθη:
     «....'Αξιον δε λόγου ....είναι η μεταξύ των ετών 1418 και 1425 αθρόα εν τη Αττική εγκατάστασις Αλβανών ως γεωργών αποίκων εκ των κατελθόντων από της Ηπείρου μετά την υπό του Καρόλου Τόκκου κατάλυσιν του αλβανικού δεσποτάτου. Έκτοτε δε βλέπομεν διαδεδομένας εν τη Αττική αλβανικάς τοπωνυμίας, χωρία δε τινα, άτινα περιήλθον εις την κτήσιν Αλβανών φυλάρχων εκ των πρώην εν Ηπείρω δεσποζούντων, οίοι ο Σπάτας, ο Λιώσας, ο Μπούας, ονομαζόμενα απ΄αυτών. (Σπ. Λάμπρου. Ονοματολογία της Αττικής και η εις την χώραν εποίκησις των Αλβανών. Επετηρίς Παρνασσού. Τόμος 1ος 1887 σ. 167-192)......
......Το όνομα της ένδοξης οικογένειας και πολύκλαδης φάρας των Μπούα φέρει (μάλλον έφερε) το αττικό χωριό Μπογιάτι (σήμερα Άγιος Στέφανος).....». (Σ. Ι. Καργάκος. Αλβανοί Αρβανίτες Έλληνες. Σελ. 152-153).
     Και για να κλείσουμε το θέμα των Αρβανιτών θα προτάξουμε το παρακάτω:
     «….Και για να θέσουμε όχι μόνο τελεία αλλά και παύλα στην ανόητη συζήτηση περί ελληνικότητας των Αρβανιτών, συνοψίζουμε τις σκέψεις μας στο ακόλουθο συμπέρασμα: το να θελήσει κάποιος να αποδείξει ότι οι Αρβανίτες δεν είχαν και αλβανική καταγωγή είναι τόσο ανόητο, όσο και το να προσπαθήσει κάποιος να αποδείξει πως δεν είναι Έλληνες. Το αλβανικό αίμα που ρέει στις φλέβες των Αρβανιτών και λοιπών κατοίκων του Ελληνικού χώρου είναι σταγόνα στον ωκεανό μπρος στο ελληνικό αίμα που ρέει στις φλέβες των σημερινών Αλβανών......
     .....Σήμερα από το πλήθος των Αρβανιτών που έζησαν στη χώρα και πήραν μέρος στη ζωή του λαού και στην ιστορία του μένει σαν απόηχος το τοπωνύμιο. Τίποτ' άλλο από τους Αρβανίτες. Το αίμα τους πέρασε στο δικό μας, αφομοιώθηκε. Ας μιλούν στο Μενίδι αρβανίτικα, στη Βοιωτία, στην Κορινθία κι όπου αλλού σε νησιά ή στεριά. (Ν. Γ. Ζιάγκος. Φεουδαρχική Ήπειρος και Δεσποτάτο Ελλάδας, Αθήνα 1974. Σελ. 230).....». (Σ. Ι. Καργάκος. Αλβανοί Αρβανίτες Έλληνες. Σελ. 242).
     Έτσι λοιπόν ή αλλιώς οι Αρβανίτες, στοιχείο, που επηρέασε τόσον την Εθνολογική μας όσον και την πολιτιστική μας ταυτότητα είναι ένα στοιχείο που πέρασε στην ιστορία αφήνοντας τα σημάδια και μερικά κατάλοιπα που οι σημερινοί αναζητητές προσπαθούν να διαλευκάνουν και να ξεχωρίσουν στο πέρασμα του χρόνου.

     4. ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ


     Το ότι ήρθαν και έμειναν αρκετό διάστημα και στο χωριό μας, οι Τούρκοι, είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Μερικά έγγραφα της παρουσίας τους στην περιοχή μας, θα μας δοθεί η ευκαιρία να παρουσιάσουμε στην συνέχεια του παρόντος. Καθότι όμως πληροφορηθήκαμε στο κεφάλαιο «ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ» και επαναλαμβάνουμε εδώ είναι ότι: «…Πρώτοι οικισταί είναι μάλλον Τούρκοι Αγάδες, ανεγείραντες ολίγον προ της Επαναστάσεως τον ήδη πύργον των Κοκοσιουλαίων, των οποίων οι πρόγονοι ελέγοντο κατά την επανάστασιν του 1821 Γιαννικόπουλοι και Σιεταίοι….». Έτσι λοιπόν σύμφωνα με την υπάρχουσα καταγραφή αποφασίσαμε μια μικρή έρευνα γύρω από το εν λόγω θέμα. Παρ’ ότι συναντήσαμε αρκετά ομόηχα τουλάχιστον με το δικό μας χωριά στην περιοχή της Τουρκίας όπως, (KalanesliKalanisKalansKalanKalhanaKalhaneKalenciKallenis), εν τούτοις δεν μπορέσαμε να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα καθότι στην Τουρκική γλώσσα δεν υπάρχει κάποια παρεμφερή λέξη με την λέξη Καλλιάνι και κατά συνέπεια κάποια αντίστοιχη ερμηνεία. Η μοναδική λέξη που καταγράφεται από όπου θα μπορούσαμε να πάρουμε κάτι, είναι ή λέξη Όγκος (πρόκειται άραγε για παραφθορά του Ογκείου) ή οποία εκφράζεται στα Τούρκικα με την λέξη καληνλήκ. (Όγκος = καληνλήκ (Ι. Π. Παναγιωτίδου. Λεξικόν Ελληνοτουρκικόν. Τόμος Δεύτερος. Κων/πολη 1898. Σελ. 1322).
     Έτσι και εδώ θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε αν το όνομα του Καλλιανίου προήλθε από την μετατροπή της λέξης Καληνλήκ που ως αναφέραμε σημαίνει όγκος ή από όνομα κάποιου χωριού, σαν αυτά που προαναφέραμε επίσης, και μας ήρθε από τα Ελληνικά χώματα της Μικράς Ασίας, στο απώτερο παρελθόν.
     Μιας και ο λόγος περί Τούρκων, στο σημείο αυτό θα θέλαμε να σταθούμε λίγο ακόμα σχετικά με την υπάρχουσα καταγραφή, ότι «…Πρώτοι οικισταί είναι μάλλον Τούρκοι Αγάδες….». Πολλές φορές οι «παραδόσεις» μας κάνουν λόγο για τον πρώτο «καλοκάγαθο» Αγά του χωριού και αναφέρονται στο όνομα Αρναούτογλου. Μια σχετική καταγραφή για τους Αρναούτογλους είναι και η ακόλουθη:
     «….Η λέξη είναι τουρκική και δηλώνει γενικά τον Αλβανό. Πιο ειδικά, Αρναούτηδες, ονομάζονταν οι Αλβανοί της Άνω Αλβανίας….
     ….αποτελεί το πρώτο συνθετικό προς υποδήλωση μιας επιφανούς τουρκικής οικογένειας του Μοριά, των Αρναούτογλου, προφανώς αλβανικής καταγωγής, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του τόπου. Όπως μας πληροφορεί ο Αμβρόσιος Φραντζής, η οικογένεια αυτή μαζί με άλλες έξι, εγκαταστάθηκε στην Πελοπόννησο μετά την εκδίωξη των Αλβανών το 1715 και την επάνοδο των Τούρκων («Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης Ελλάδος» τόμος Δ’ σσ. 146-147)….». (Σ. Ι. Καργάκος. Αλβανοί Αρβανίτες Έλληνες. Σελ. 163 – 164).  Και μπορεί μεν στο σημείο αυτό, να έχει γίνει λάθος, υποθέτουμε τυπογραφικό, καθότι η εκδίωξη δεν ήταν των «….των Αλβανών το 1715….» αλλά των Ενετών, αλλά τούτο δεν αλλάζει την ουσία του γεγονότος ότι πολύ πιθανόν ο πρώτος τούρκος αγάς του χωριού δεν ήταν ο Αρναούτογλου καθότι, ως έχουμε εκθέσει, το χωριό μας παρουσιάζεται απογεγραμμένο στην πρώτη επίσημη απογραφή του 1698.
     Ένα ακόμα ερώτημα που χρήζει απάντησης στο σημείο εδώ είναι και το πόσον καλός άραγε, ήταν ο «καλοκάγαθος» αγάς του χωριού;. Ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο καθόσον όπως πληρορορηθήκαμε από τις «παραδόσεις» μας, «....Αυτού του καλοκάγαθου Αγά, εις Τρίπολιν, κατά την επανάστασιν, δεν έδωκε λίγο ψωμί που του εζήτησεν ο Ηλίας Σιαχάμης και κατηράσθη ούτος του Καλλιάνι και δεν βλέπει τούτο προκοπήν μέχρι τούδε κατά την τοπικήν παράδοσιν». (Ν. Ι. Φλούδας. Νέα του Βυζικίου. Φεβρουάριος 1962. Φύλλον 20). Όπως όμως πληροφορούμεθα από τον ίδιο τον Ν. Ι. Φλούδα μέσα από το έργο «Τα νέα του Βυζικίου», «…Εις Καλλιάνι το 1825 εκρατείτο από τον Γεώργιον Γιαννικόπουλον «ο σπάχος Τούρκος με την φαμελίαν του εν όλω ψυχαί πέντε….».(Ν. Ι. Φλούδα. Νέα του Βυζικίου. Μάϊος 1962. Φ. 23ον).
      Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να βρούμε περαιτέρω στοιχεία και το έγγραφο στο οποίο ανάγεται ο αείμνηστος ιστορικός της περιοχής μας, για να μπορέσουμε να σας μεταφέρουμε περισσότερα στοιχεία, για το εν λόγω συμβάν. Από την σπουδαία όμως καταγραφή αυτή, φαίνεται καθαρά πώς ο τελευταίος τούρκος αγάς της περιοχής μας «δεν έφυγε για την Τρίπολη», ως οι παραδόσεις μας εκθέτουν, στο σχετικό κεφάλαιο, αλλά είχε συλληφθεί και εκρατείτο από τον Γεώργιον Γιαννικόπουλον ή Κοκοσούλη. Η ημερομηνία που επικαλείται το εν λόγω έγγραφο αρκετά μεταγενέστερη της Ελληνικής επανάστασης παραμένει ένα μυστήριο. Όμως το τοπωνύμιο «Λαλιώτη», κάτι ανάλογο, υποθέτουμε, με το τοπωνύμιο «Καπελιάνου», αφήνει να εννοηθεί πως πραγματοποιήθηκε το τέλος της τουρκοκρατίας στο χωριό μας. Έτσι λοιπόν μπορούμε να εικάσουμε, μετά περισσής βεβαιότητας, ότι το χωριό μας, μιας και ο τούρκος αγάς δεν έφυγε για την Τρίπολη, όπως το παραπάνω έγγραφο αποδεικνύει, δεν το βαραίνει κάποια «τούρκικη κατάρα», γιατί όλοι σχεδόν οι Καλλιαναίοι, δόξα τω Θεώ, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, έχουν προκόψει αρκετά.
     Μιας και ο λόγος για «κατάρες», μας έκανε εντύπωση ένα πρόσφατο δημοσίευμα από τον ημερήσιο Αθηναϊκό τύπο σχετικά με κάποιες «Ελληνικές κατάρες», για κάποιο άλλο χωριό της Μικράς Ασίας. Το εν λόγω δημοσίευμα παραθέτουμε στο τέλος του παρόντος στο σχετικό Παράρτημα.

     5. ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟ Ή ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ


     Αφού εξετάσαμε μερικές πιθανές προελεύσεις του ονόματος του χωριού μας, σε κάποιες διάφορες γλώσσες ή διαλέκτους για τις οποίες έχουμε κάποιες ισχυρές ενδείξεις ότι πιθανόν να προήλθε η ονομασία του αυτή νομίζουμε ότι έφθασε ο καιρός να εξετάσουμε και την ονομασία του στην δική μας, Ελληνική γλώσσα. Ένας άλλος λόγος που μας αναγκάζει να το κάνουμε αυτό είναι και η ακόλουθη καταγραφή η οποία λέει: «….Τα θέματα δε ταύτα χρήζουσι, πράγματι, μεγάλης μελέτης και εξονυχίσεως, διότι σχετίζονται προς άλλα τοιαύτα, ων ο επιπόλαιος χειρισμός δύναται να παραπλανήση μεν της αληθείας, να δώση δε τα όπλα εις τους ελλοχεύοντας του Έθνους ημών εχθρούς, να χύνωσι το δηλητήριον των, κατά της ζωτικότητος της φυλής μας, να βλέπωσι πανταχού διεισδύσεις Σλαυϊκών και Αλβανικών στοιχείων και να αμφισβητώσι την γνησιότητα της Ελληνικότητας, και αυτών των ακραιφνεστάτων Ελλήνων.
     Επειδή δε το θέμα τούτο ενδιαφέρει ημάς και δια την περιοχήν της Δίβρης, δια τούτο εμελετήσαμεν και ανεβαθύναμεν και εξητάσαμεν το όνομά της εξ όλων των πλευρών του….». (Μητροπολίτου πρ. Ηλείας. Αντωνίου. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά. 1961. Σελ. 30).
     Έτσι λοιπόν στο σημείο αυτό θα προσπαθήσουμε να ετυμολογήσουμε το όνομα του χωριού μας με βάσει κάποιες παλαιότερες ή νεώτερες, τουλάχιστον ομόηχα προφερόμενες λέξεις ή με κάποιες άλλες με τις ίδιες ετυμολογικές ρίζες με το δικό μας Καλλιάνι.
     Έτσι λοιπόν αν ανατρέξει κάποιος στα νεώτερα ή παλαιότερα λεξικά, μέσα από τις σελίδες τους θα βρει μια ανάλογη σχετική καταγραφή η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει: «Καλλι (αν). α’ συνθετικόν, δηλούν ότι το υπό του β’ συνθ. σημαινόμενον, έχει την ιδιότητα του καλού ή ωραίου ή ότι γίνεται κατά καλόν ή ωραίον τρόπον». (Νόμπελ. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Τόμος 13. Σελ. 730-731).
     Σύμφωνα λοιπόν με την υπάρχουσα καταγραφή θα μπορούσαμε να ανάγουμε το πρώτο συνθετικό της ονομασίας του χωριού μας, με το Κάλλι το οποίο, ως είδαμε, έχει την ιδιότητα ότι κάτι ή κάποιο γίνεται με καλό ή ωραίο τρόπο και ανάγεται στην ιδιότητα του δεύτερου υποδηλωμένου συνθετικού. Αλλά το δεύτερο συνθετικό στην περίπτωση του ονόματος του χωριού μας παραμένει δυσδιάκριτο καθότι το –ανι– είναι μια άγνωστη λέξη χωρίς κάποιο νόημα ή εμφανή ετυμολογική προέλευση και ρίζα. Έτσι λοιπόν οδηγούμενοι από τις σκέψεις αυτές θα μπορούσαμε να πούμε ότι μάλλον δεν υπάρχει κάποια ετυμολογική ανάλυση που θα μπορούσαμε να δώσουμε στο όνομα του χωριού μας και να το συνδέσουμε με κάποιες Ελληνικές λέξεις.
     Στο σημείο αυτό αναρωτιόμαστε όμως αν θα μπορούσαμε να το συνδέσουμε, όπως κάναμε και με τις προηγούμενες καταγραφές μας, με την αρχαία Ελληνική λέξη Καλλιά ή Καλιά στις οποίες προστέθηκε στο πέρασμα το χρόνου ή υποκοριστική κατάληξη –νι–, για να υποδηλώνει κάποια τοποθεσία ή την τοπογραφική θέση του χωριού. Οι δύο αυτές Ελληνικότατες και μάλιστα αρχαιοελληνικές λέξεις σημαίνουν: «Καλλιά = Εις την αρχαίαν Ελληνικήν, ξύλινον οίκημα από το κάλον (=ξύλον). Κατοικία πλεκτή εκ κλάδων, καλύβη, ορνιθών παράγκα, φωλεά πτηνού». (Ηλιού. Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν. Τόμος  Κ. Σελ. 96). 
     Επίσης από άλλη πηγή βρήκαμε.
     «Καλιά = Η αν. Ξύλινη καλύβα ή παράπηγμα από πλέγμα κλάδων που χρησιμεύει ως κατοικία. Αρχ. Ο σιτοβολώνας // φωλιά πουλιών // σπήλαιο του Πανός». (Χάρη Πάτση. Νέα Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Τόμος 19. Σελ. 48).
     Έτσι λοιπόν βάσει των καταγραφών αυτών θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι κάποιους μακρινούς και ιστορικά σκοτεινούς χρόνους, στην τοποθεσία του χωριού μας υπήρχαν κάποιες λιγότερες ή περισσότερες, ξύλινες καλύβες από όπου και ο τρόπος προέλευσης του ονόματός του. Και αν δεν υπήρχαν ξύλινες καλύβες, παρότι κάποιοι παλαιοί Καλλιαναίοι μας είπαν ότι στην περιοχή παλαιότερα έφτιαχναν τα «πάτερα» (= τα μεγάλα ξύλινα δοκάρια της στέγης των σπιτιών), από τα φυτά «σπάρτα», πράγμα λίγο απίθανο, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η περιοχή μας υποδηλωνόταν σαν σιτοβολώνας, περιοχή με μεγάλη παραγωγή σιταριού, καθότι Καλλιά σημαίνει και αυτό. Θα δούμε στα επόμενα που θα ακολουθήσουν ότι το σιτάρι ήταν η κύρια παραγωγή κάποιων προϊόντων του χωριού, σε αρκετά μεγάλα μεγέθη.
     Μπορεί όλα αυτά να είναι υποθέσεις που στα μέτρα των δυνατοτήτων μας προσπαθούμε να κάνουμε αλλά για εκείνο που είμαστε σίγουροι είναι ότι το όνομα Καλλιάνα ή Καλλία ή Καλλίαι δεν ήταν άγνωστο στους προγόνους μας. Τούτο πέρα από το ήδη γνωστό και ήδη κατατιθέμενο στο οικείο κεφάλαιο «ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ», ότι στην περιοχή της Αρκαδίας υπήρχαν οι πόλεις Δίποινα(ι), Καλλία(ι), Μεθύδριον κ.λ.π., όπως η χαρακτηριστική καταγραφή μας λεει,  «….Εξ’ άλλου νεώτερες έρευνες αποδεικνύουν ως ένα βαθμό το αντίθετο, ότι δηλ. μια σχετική ζωτικότητα (σε τοπικά μέτρα) δεν έλειψε και τότε και αργότερα εδώ στη βόρεια Αρκαδία.
     Η ζωτικότητα αυτή φαίνεται στην ύπαρξη μιας σειράς «γορτυνιακών» πόλεων που υποτίθεται ότι είχαν απορροφηθεί στη Μεγάλη Πόλη, και όμως τις απαντάμε κι αργότερα, όπως είναι οι πόλεις Δίποινα(ι), Καλλία(ι), Μεθύδριον, Τευθίς, Ελλισών, Δίπαια, Ορχομενική Θ(ε)ισόα, Γόρτυνα, κ. α. πολλές…..». (Α. Πετρονώτης. Οικισμοί και Αρχιτεκτονικά μνημεία Γορτυνίας. Σελ. 33).
     Έτσι και εδώ θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το όνομα του χωριού μας προήλθε από την εποίκιση κάποιων κατοίκων της Καλλίας, μιας και το παρών τοπωνύμιο παραμένει ακόμα αταύτιστο από τους σύγχρονους ιστορικούς και αρχαιολόγους.
     Μια δεύτερη καταγραφή που ενισχύει την άποψη ότι το όνομα Καλλιάνα δεν ήταν άγνωστο στους παλαιότερους προγόνους μας είναι και η ακόλουθη καταγραφή η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει:«….Κάλιανη (Μυθολογικό όνομα). Μία εκ των Ναϊάδων, νυμφεφθείσα τον Αίγυπτον και αποκτήσασα εξ’ αυτού δώδεκα υιούς». (Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου. Τόμος δέκατος. Σελ. 96).  
     Η άποψη αυτή ότι δηλαδή το όνομα Καλιάνα δεν ήταν άγνωστη στους παλαιότερους προγόνους μας ενισχύεται και από το γεγονός, ως ήδη έχουμε καταθέσει, από την παρουσία του Κυπριακού χωριού Καλλιάνα το διαμέρισμα Λεύκας της Επαρχίας Λευκωσίας. Στην Κύπρο για την οποία έχουμε τεκμηριωμένες ιστορικές αποδείξεις ότι ποτέ δεν εποικίστηκε από Σλαβικούς ή άλλους πληθυσμούς από τα βόρεια τμήματα του ευρύτερου Ελληνικού χώρου.
     Μιας και ο λόγος για αρχαία Ελληνικά ας έρθουμε και λίγο στα αρχαία Ρωμαϊκά καθότι ως είδαμε στην περιοχή μας παλαιότερα υπήρχε και ο μεγαλοκτήμονας Ρωμαίος, ως τούτο μαρτυριέται από τα υπολείμματα των θεμελίων της βίλας του ως έχουμε καταθέσει στο οικείο κεφάλαιο «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΛΛΙΑΝΙΟΥ».  Και εδώ θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε άραγε αν η ονομασία του χωριού μας προήλθε από κάποια Λατινική λέξη όπως αυτή του Καλκάνη, η οποία στο πέρασμα του χρόνου «ξέπεσε» στο σημερινό Καλλιάνι. Τούτο καθότι πληροφορούμαστε Καλκάνι σημαίνει: «Καλκάνι(ου), ουσ. ουδ. Καλκάν(ι) πλυθηντικός καλκάνι(υ) = πτέρνα. Εκ του λατινικού calcaneum (εκ του calx - calcis), μεταφορικά η άκρα, επίσης τεμάχιον άρτου. (ουν καλκανι(ου) ντι πανε) Ιταλ, CalkaneoΙσπαν, Calcano Calkanar Πορτ, Calcanhar Ρουμ, Calcain Λατ, Coltuc Σλαβ.». (Κ. Νικολαίδη. Ετυμολογικόν Λεξικόν της Κουτσοβλαχικής Γλώσσης. Αθήνα 1909. Σελ. 188).
     Και το χωριό μας θα λέγαμε πως είναι κτισμένο στην άκρη (μεταφορικά), μιας περιοχής καθόσον περικλείεται και περιβάλλεται σχεδόν από το απόκρημνο φαράγγι Τουθόα ή του Λαγκαδιανού ποταμού.
     Πάντως εκείνο που είναι σίγουρο, καθόσον η δική μας έρευνα εξακρίβωσε, είναι το γεγονός ότι η λέξη Calliani, δεν ήταν άγνωστη και στους αρχαίους Ρωμαίους. Τούτο γιατί από το έργο του Μάρκου Τούλιου Κικέρωνα με τίτλο «De divinatione liber prior» στον στίχο 65 αναφέρει το εξής:
     «….64. Divinare autem morientes illo etiam exemplo confirmat Posidonius, quod adfert, Rhodium quendam morientem sex aequales nominasse et dixisse, qui primus eorum, qui secundus, qui deinde deinceps moriturus esset. Sed tribus modis censet deorum adpulsu homines somniare: uno, quod provideat animus ipse per sese, quippe qui deorum cognatione teneatur; altero, quod plenus aer sit immortalium animorum, in quibus tamquam insignitae notae veritatis appareant; tertio, quod ipsi di cum dormientibus conloquantur. ldque, ut modo dixi, facilius evenit adpropinquante morte, ut animi futura augurentur.
     65. Ex quo et illud est Calliani, de quo ante dixi, et Homerici Hectoris, qui moriens propinquam Achilli mortem denuntiat…. ».
     Η μετάφραση του κομματιού αυτού στα Ελληνικά, είναι:
     «….64. Ο Ποσειδώνιος όμως βεβαιώνει ότι μάντευαν πεθαίνοντας, με αυτό το παράδειγμα το οποίο αναφέρει: ότι κάποιος Ρόδιος, πεθαίνοντας κατονόμασε άλλους έξι και είπε ποιος θα πεθάνει πρώτος, ποιος δεύτερος και ποιος στη συνέχεια. Αλλά θεωρούν ότι οι άνθρωποι με την συνδρομή των Θεών ονειρεύονται με τρεις τρόπους: πρώτα αυτός όπου η ψυχή προβλέπει για την ίδια και μάλιστα αυτή (η ψυχή) που έχει συγγένεια με τους θεούς, δεύτερο αυτός που είναι η αύρα των αθανάτων ψυχών στις οποίες εμφανίζονται κάτι σαν επίσημες νύξεις αλήθειας, τρίτο εκείνος όπου οι ίδιοι οι Θεοί συνομιλούν με τους κοιμωμένους. Εύκολα προκύπτει με τον τρόπο που ανέφερα αυτό, ότι δηλαδή πλησιάζοντας τον θάνατο οι ψυχές μαντεύουν τα μελλούμενα.
     65. Απ’ αυτό προέρχεται εκείνο του Καλλιανού, για το οποίο ήδη μίλησα και του Ομηρικού Έκτορα ο οποίος, πλησιάζοντας τον θάνατο, προμάντευσε ότι ο Αχιλλέας θα πεθάνει μετά απ’ αυτόν….».
     Μπορεί μεν εδώ το όνομα Calliani να επέχει θέση λατινικού κυρίου ονόματος στην γενική (Callianus – Calliani), αλλά εκείνο που φαίνεται καταφανές είναι το γεγονός ότι το όνομα Calliani, δεν ήταν άγνωστο και τους αρχαίους Ρωμαίους. Στο σημείο αυτό ας μην ξεχνάμε, όπως προαναφέραμε, ότι κάποιος παλαιότερος Ρωμαίος ήταν και ο γαιοκτήμονας της περιοχής του χωριού μας. Το όνομα Calliani εξακολουθεί ακόμα και σήμερα να παρουσιάζεται στην Ιταλία σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, τόσον από άποψης ονοματολογίας των επωνύμων διαφόρων ανθρώπων όσον και την ονοματολογία των διαφόρων χωριών, ως ήδη εκθέσαμε, αλλά το ίδιο όνομα έχει δοθεί και σε διάφορα κτίρια ακόμα.
     Πολλές ακόμα υποθέσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε για την πιθανή ονοματολογία του Καλλιανίου. Για ένα ακόμα που είμαστε σίγουροι, για να επανέλθουμε πάλι στις ελληνικές ή αρχαιοελληνικές ετυμολογήσεις της λέξης Καλλιάνι είναι ότι, όπως πληροφορούμαστε μέσα από το λεξικό της Τσακωνικής Διαλέκτου και στο σημείο αυτό να επισημάνουμε ότι η Τσακωνική διάλεκτος θεωρείται η κατ’ εξοχήν γνήσια αρχαιοελληνική διάλεκτος και συνέχεια της δωρικής διαλέκτου, το όνομα Καλιάνι υποδηλώνει απλά ένα τοπωνύμιο. Η σχετική καταγραφή έχει ως εξής:«Καλιάνι το, τοπωνύμιο. Πγ (=πραγματευτή)». (Θανάση Π. Κωστάκη. Λεξικό της Τσακωνικής Διαλέκτου. Τόμος Δεύτερος. Σελ. 20).
      Έτσι λοιπόν βάσει των αναγραφών που επικαλεστήκαμε θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι το όνομα Καλλιάνι παρ’ όλο που δεν έχει κάποια εμφανή σημασία, εν τούτοις περιέχει κάποια σημάδια από ρίζες λέξεων Ελληνικής προέλευσης. Ίσως αυτό ήταν και το κίνητρο της «Επιτροπής Μετονομασιών» η οποία δεν προχώρησε στην μετονομασία του, όπως έγινε με τα παραπλήσια χωριά της περιοχής μας.
     Πολύ θα θέλαμε να καταγράφαμε στο σημείο αυτό ότι το όνομα του χωριού προήλθε με τον εξής σίγουρο τρόπο. Όμως το όνομα του Καλλιανίου κρατά κρυμμένα ακόμα καλά τα μυστικά του. Ίσως τα φανερώσει στο απώτερο μέλλον. Ο χρόνος θα δείξει. Εμείς να κλείσουμε το κεφάλαιο αυτό, που ομολογουμένως μας κούρασε και πιστεύουμε κούρασε και σας αρκετά, με την παραλλαγή μιας καταγραφής που ήδη έχει καταθέσει ο Κος Γ. Μιχαλακόπουλος για την Αλβάνιτσα, ως εξής: «….Καθένας ας κάνει, πλέον, τις δικές του υποθέσεις αφού η πρώτη κατοίκηση και ονομασία του χωριού μας παραμένει ιστορικό ζητούμενο». (Γ. Ι. Μιχαλακόπουλος. Το Σταυροδρόμι Αρκαδίας και ο οικισμός Μαυράδας. Σελ 196 – 198).

     ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ


     Σε πολλά ακόμα θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σχετικά με την ετυμολογία και την πιθανή ονομασία του ονόματος του χωριού μας.  Οι παραλλαγές της λέξης Καλλιάνι είναι τόσες πολλές που περισσότερο σύγχυση προκαλούν παρά διαφωτίζουν τα πράγματα. Πέρα όμως από αυτό που καταθέσαμε παραπάνω, ότι δηλαδή το όνομα του χωριού μας παραμένει ένα ιστορικό ζητούμενο, για να κλείσουμε το δύσκολο αυτό κεφάλαιο, καταθέτουμε ακόμα μια χαρακτηριστική ομολογία. Η ομολογία αυτή έχει ως εξής:
     «….Στην ιστορική πορεία της Ελλάδος διάφορα στοιχεία λαών εισέβαλαν στη χώρα, αλλά απ’ αυτά ήταν κυρίως Σλάβοι, οι Αλβανοί, οι Ιταλοί και οι Τούρκοι που εγκαταστάθηκαν στην κεντρική και νότια Ελλάδα και έτσι ήρθαν σε μακροχρόνια επαφή και συμβίωση με τους Έλληνες σ’ αυτές τις ελληνικές περιοχές κατά τη μεσαιωνική εποχή, στο τέλος της και κατόπιν, και άφησαν αρκετά ίχνη, ιδίως σε ονόματα τόπων. Στις περισσότερες όμως περιοχές της Πελοποννήσου, όπου εγκαταστάθηκαν ξένοι έποικοι, όπως Σλάβοι και Αλβανοί, ζούσαν μαζί και Έλληνες είτε μέσα στους ίδιους συνοικισμούς είτε στην ίδια ομάδα συνοικισμών – αυτό ακριβώς μαρτυρούν τα ονόματα των τόπων. Ο αριθμός των τοπωνυμίων στη σλαβική ή αλβανική κατηγορία ποικίλλει ανάλογα με τον αριθμό της κατανομής των εποίκων αυτών σε κάθε περιοχή της Πελοποννήσου. Από τέτοια λοιπόν συμβίωση των Ελλήνων με σλαβικούς και αλβανικούς πληθυσμούς ερμηνεύεται η περίπλοκη τοπωνυμική εικόνα στη χερσόνησο….». (Δ. Γεωργακά. Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά 1965. Σελ. 159).


1 σχόλια:

Είμαι από την Κάλιανη (Αιανή) Κοζάνης. Είχα γράφει παλιότερα πως είναι σλαβικό το έτυμο, από το καλ που σημαίνει βάλτος. Μετά από νεότερες έρευνες όμως, κατέληξα πως είναι αρχαίο ελληνικό, από το θηλυκό ουσιαστικό "καλιά" (καλίη στα ιωνικά) που σημαίνει ξύλινο κτίσμα όπου έβαζαν μέσα ειδώλια θεοτήτων, σιτάρια κλπ. Θα γράψω σχετικό άρθρο.

Δημοσίευση σχολίου